De waterkwaliteit in Nederland is een van de slechtste in alle EU-lidstaten. De kans dat we op tijd, binnen vijf jaar, voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water is klein. In deze tekst verkennen we de vitale rol van waterkwaliteit in Nederland bij het waarborgen van een gezonde leefomgeving en hoe we in de toekomst beter om kunnen gaan met de complexe vraagstukken. We putten uit de inzichten van Heleen van der Kooij, onze expert op het gebied van waterkwaliteit en waterveiligheid. Met haar uitgebreide ervaring en expertise biedt ze waardevolle inzichten in dit belangrijke domein. We behandelen onderwerpen zoals de Kaderrichtlijn Water, klimaatverandering, oppervlaktewater, innovaties en haar visie op de toekomst van de waterkwaliteit in Nederland.  

Voor meer informatie

Kaderrichtlijn Water en het waarborgen van de waterkwaliteit

De Kaderrichtlijn Water (KRW) vormt een belangrijk instrument bij het waarborgen van de waterkwaliteit in Nederland. Deze richtlijn, opgesteld door de Europese Unie, stelt ambitieuze doelen voor het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand van oppervlakte- en grondwater. 

Duurzaam watersysteem en bescherming van waterbronnen
De KRW legt de verantwoordelijkheid bij lidstaten om maatregelen te treffen die de waterkwaliteit verbeteren en de natuurlijke waterbronnen beschermen. Het streven is om een duurzaam watersysteem te realiseren dat niet alleen essentieel is voor de menselijke gezondheid, maar ook voor het behoud van diverse ecosystemen en het ondersteunen van flora en fauna. Om de doelen van de KRW te bereiken, worden er maatregelen genomen op verschillende niveaus. Dit omvat het verminderen van verontreiniging, het beschermen van kwetsbare habitats, het herstellen van waterlichamen en het bevorderen van duurzaam waterbeheer. 

Het waarborgen van de waterkwaliteit vereist samenwerking tussen overheidsinstanties, water- en terreinbeheerders en andere belanghebbenden. Door gezamenlijke inspanningen kunnen we streven naar een gezond watermilieu dat voldoet aan de normen van de Kaderrichtlijn Water en bijdragen aan een duurzame en leefbare omgeving voor zowel mens als natuur. 

Schoon grondwater is essentieel voor oppervlaktewater en andersom.


Heleen van der Kooij
Senior adviseur Water

Waterkwaliteit oppervlaktewater

De waterkwaliteit van oppervlaktewater is een essentieel aspect voor het behoud van gezonde ecosystemen en het waarborgen van de beschikbaarheid van veilig en schoon water. In de afgelopen jaren is er een verschuiving geweest in de manier waarop we naar waterkwaliteit kijken. "Waar we vroeger naar stukjes keken, kijken we nu naar het hele watersysteem, we kijken naar de interactie, schoon grondwater is essentieel voor oppervlaktewater en andersom." Voegt Heleen toe.  

Schoon grondwater 
Schoon grondwater is van vitaal belang voor de kwaliteit van oppervlaktewater, omdat het als voeding dient en direct invloed heeft op de chemische samenstelling en daarmee de ecologische gezondheid van waterlichamen. Tegelijkertijd kan verontreiniging in oppervlaktewater de kwaliteit van het grondwater beïnvloeden, omdat deze met elkaar in verbinding staan. 

Waterkwaliteit verbeteren
Om de waterkwaliteit van oppervlaktewater te beschermen en verbeteren, is een integrale benadering vereist die rekening houdt met zowel de bronnen als de interacties binnen het watersysteem. Dit omvat maatregelen om de verontreiniging van zowel grondwater als oppervlaktewater te verminderen, het monitoren van de waterkwaliteit op meerdere punten en het implementeren van passende beheerstrategieën om een gezond en evenwichtig watersysteem te behouden. 

Klimaatverandering en waterkwaliteit

“Natuur is grillig, het weer en de waterstand zijn grillig, dat wordt in de toekomst alleen maar meer. We moeten vooral kijken hoe we daar mee om gaan. Er voor zorgen dat we systemen hebben die droogte aankunnen.”  

De impact van klimaatverandering op de waterkwaliteit is onmiskenbaar. Met een veranderende verdeling van neerslag worden vooral de droge zomers steeds prominenter, waardoor leefgebieden voor vissen en macrofauna droog komen te staan. “Door klimaatverandering zien we dat vooral de verdeling van neerslag verandert. Droge zomers zorgen ervoor dat leefgebieden voor vissen en macrofauna droog komen te staan. Bij het opnieuw inrichten van de uiterwaarden houden we rekening met recente data van droge periodes waardoor we beter kunnen anticiperen op droogte en hierdoor wordt de waterkwaliteit beter beschermd”. 

Innovaties en technieken in waterkwaliteit

Moderne ontwikkelingen op het gebied van waterkwaliteit hebben geleid tot innovaties en geavanceerde technieken die ons in staat stellen een beter inzicht te krijgen in de huidige situatie. “Een groot deel van de nieuwe technieken is gericht op het beter in beeld krijgen van de huidige situatie. We monitoren, we meten en we kijken naar waar we pieken in de data zien”. Naast geavanceerde meetmethoden is er nog een ontwikkeling waardoor Antea Group doelgerichter te werk gaat. 

Verschillende visies op duurzaam waterbeheer

Binnen het domein van duurzaam waterbeheer komen twee groepen duidelijk naar voren. “Een groep die wil werken met het water en een groep die het waterlandschap ziet als een maakbare wereld." Deze verschillende perspectieven weerspiegelen de complexiteit van waterbeheer. Zoals Heleen benadrukt is het van essentieel belang om ons te realiseren dat het eindeloos hoger maken van dijken niet altijd de meest effectieve oplossing is. “Maak bijvoorbeeld ruimte voor de rivieren en werk samen met het water” sluit Heleen af.  

 

In de praktijk

Werken aan het verbeteren van de waterkwaliteit Nederland

alt-text

Planstudie ‘Kaderrichtlijn Water’ Oost-Nederland

Het grootste ingenieursproject op het gebied van natte natuur.
alt-text

Natuurherstel maatregelen in de N2000-gebieden

120 afzonderlijke maatregelen om de ecologische waterkwaliteit te verbeteren.
alt-text

Zelflerende vislift

Innovatieve parel in uitdagend beekherstelproject.
alt-text

Natuurherstel Hoogeindse Beek

Natuurwaarden versterkt door natuurherstelmaatregelen.
alt-text

Onderzoek Groninger plassen

Inzicht in de ecologische toestand van 30 diepe waterplassen.
alt-text

Natuurherstel maatregelen Natura 2000

Het terugdringen en tegengaan van verrijking door meststoffen.
alt-text

Dijkprogramma Waternet

alt-text

Gebiedsontwikkeling Maasoeverpark

MIRT-onderzoek

Meer informatie?

Klimaatbestendig en waterrobuust Nederland

Ontdek wat we nog meer doen op het gebied van water en bodem.

Bekijk meer

Experts aan het woord