De Omgevingswet; Tik Tok, Tik Tok, Tik…

Natuurlijk, er zijn gemeenten die op koers liggen voor die nieuwe deadline. Maar voor een veel groter deel van de gemeenten tikt de tijd onverbiddelijk weg. Organisaties die in de waakstand hebben gestaan (‘we kijken wel wat de ander doet; we gaan het wiel niet zelf uitvinden; we hebben het te druk’) moeten de komende maanden vol aan de bak. Het grote wachten en verschuilen is voorbij…

Of al die gemeenten de deadline gaan redden? Dit hangt volledig af van hun implementatievermogen. Die wordt bepaald door de mate waarin een organisatie voldoende kennis, capaciteit, urgentiebesef en geld in huis heeft om de komende 22 maanden écht gas te geven. Als één van die pijlers ontbreekt, dan wordt het sowieso knap lastig om Omgevingswet-proof te zijn.

Het is nu aan die gemeenten om prioriteiten te stellen. Wat heb ik echt, maar dan ook écht nodig op de dag van inwerkingtreding? Veel gemeenten denken hierbij allereerst aan de Omgevingsvisie, veruit het leukste deel van het werk. De grap is dat die bij de inwerking treding van de Omgevingswet nog niet klaar hoeft te zijn, maar een aantal jaren later pas. De visie vormt weliswaar hét fundament onder de koers die je gaat varen, maar is géén verplichting.

Wat wel écht moet? De vergunningverlening, toezicht en handhaving (en vergeet ook de digitale koppelingen vanuit het Digitaal Stelsel Omgevingswet niet). Zestig procent van de regelgeving wordt geschrapt; procedures en toetsingskaders veranderen ingrijpend. Om een klein concreet voorbeeld te geven: waar bij bodembedreigende bedrijfsvoering nu een vloeistofdichte betonvloer van bijvoorbeeld 12 centimeter dik van een bepaald betontype wettelijk wordt voorgeschreven, geldt straks alleen nog de algemene regel dat een bedrijf bodemverontreiniging moet voorkomen… Zorgplicht noemen we dat.

Welke onderliggende eisen stel je hieraan? Hoe vertaal je dit naar toezicht en handhaving? Hoe voorkom je, gechargeerd gezegd, dat een bedrijf op grond van deze regel met wat blauwe folie als bodembescherming ook meent te voldoen…? De Omgevingsvergunning moet straks een vertaling zijn van de Omgevingsplannen en de landelijke regels in het Besluit Kwaliteit Leefomgeving. En ook vergunning-verleners en toezichthouders moeten getraind worden in een andere manier van werken en denken. Meer competentie- dan inhoudsgericht wellicht!

Is er nog tijd? Zeker. Maar niet meer om in de wachtkamer te zitten. ‘Gewoon beginnen’, luidt nu het credo. Prioriteer en structureer. Vraag je bij elk project of programma af: heb ik voldoende implementatievermogen? En waar dit nog niet voldoende is, moet er snel een tandje bij. De klok is namelijk onverbiddelijk: tik tok, tik tok, tik…