Monique Berrevoets: "Veiligheid en verduurzaming moeten hand in hand gaan"

Over de energietransitie gesproken, Monique Berrevoets maakte er al meerdere mee. "Ik ben nog opgegroeid met een kolenkit in de achtertuin. Daarna kwam het aardgas en nu bouwen we aan een heel nieuw energiesysteem met wind, zon en waterstof." Dit brengt technologische innovaties, maar ook nieuwe veiligheidsvragen met zich mee. "We willen verduurzamen, maar dat moet natuurlijk wél veilig."

Niet alleen ons energielandschap verandert, ook ons veiligheidsbewustzijn. "Kolen stoken was natuurlijk verre van veilig, ook aardgas bracht risico’s met zich mee. Toch accepteerden we die destijds," zegt Monique. Bij nieuwe energievormen ligt dat anders. "We kijken tegenwoordig kritischer naar veiligheid en dat is goed. Maar soms ligt de nadruk wat te veel op de risico’s en te weinig op de voordelen."

Want windmolens, waterstofhubs en zonneparken brengen risico’s met zich mee. Maar ze bieden evenzogoed kansen. "Als we het Rotterdamse havengebied vergroenen met ammoniak en waterstof, nemen we andere risico’s dan bij olie en gas," zegt Monique. "Maar we krijgen er een schonere industrie, betere luchtkwaliteit én minder gezondheidsrisico’s voor terug. Veiligheid en verduurzaming moeten daarom hand in hand gaan.”

Binnen Antea Group werkt een specialistenteam onder het label SAVE aan de veiligheid van de energietransitie. "Wij brengen risico’s in kaart, ontwikkelen veiligheidsstrategieën en adviseren over risicoreducerende maatregelen, vergunningen en project-milieueffectrapportages voor de grootschalige opslag en transport van waterstofdragers zoals ammoniak. We zien ook hoe op de Noordzee het aantal windparken groeit, en denken graag mee hoe incidenten met de scheepvaart kunnen worden voorkomen. Op het land richten we ons op de veiligheid en gezondheid rond windmolens en zonneparken."

Vooral ammoniak staat in de schijnwerpers. "De industrie ziet ammoniak als een onmisbare schakel in de energietransitie," zegt Monique. "Veel bedrijven gebruiken al grijze waterstof en willen overstappen op groen. Maar groene waterstof moet worden geïmporteerd en is lastig te transporteren. Als waterstofdrager maakt ammoniak transport over lange afstanden wél mogelijk. Bovendien kan het direct worden ingezet als brandstof, zonder CO₂-uitstoot.”

Vooral voor scheepvaart en industrie biedt ammoniak kansen. Maar omdat het een toxische stof is, is veiligheid in de hele keten – van opslag tot transport – essentieel. "Daar zijn wij volop mee bezig," zegt Monique. "Zo werkten wij mee aan de PGS 12, de nieuwe norm voor ammoniakterminals. Dan heb je het over opslagtanks met dubbele stalen wanden en een betonnen buitenmuur. Ook onderzoeken we voor de provincie Zuid-Holland de impact van ammoniak op milieu en veiligheid."

De transitie naar ammoniak vergt enorme investeringen, maar de Rotterdamse haven staat in de startblokken. "Je ziet dit nog niet terug in de vergunningaanvragen, maar dat is een kwestie van tijd," legt Monique uit. "Er lopen al studies om bestaande terminals om te bouwen tot ammoniakopslag. En naar installaties die ammoniak ‘kraken’ tot waterstof, klaar voor directe invoer op de waterstofbackbone die in het havengebied wordt aangelegd."

Daarnaast onderzoekt Antea Group de logistiek achter ammoniaktransport. De stof kan per schip, trein of – op termijn – via buisleidingen worden vervoerd. "Maar hoe richten we dit transport zo veilig mogelijk in? En welke rol kunnen buisleidingen spelen in grootschalige distributie? Nu wordt ammoniak al per spoor vervoerd, maar de volumes nemen straks fors toe. Daar moeten we ons op voorbereiden," aldus Monique.

Ter geruststelling: het transport van ammoniak is veilig. "Er moet écht veel misgaan voordat er ammoniak vrijkomt," legt Berrevoets uit. "De kans op een incident is extreem klein, maar als het misgaat, zijn de gevolgen groot." Daarom moet je de risico’s kennen en voorbereid zijn op wat kán gebeuren." Dit vraagt om technische maatregelen om incidenten te voorkomen, maar ook om protocollen en handelingsperspectief voor hulpverlening.”

Transparantie en heldere communicatie zijn daarom cruciaal voor draagvlak. "We bereiden nu de transitie naar ammoniak en waterstof voor, maar zodra plannen concreet worden, moeten we ook de omgeving betrekken. Mensen accepteren risico’s pas als ze begrijpen hoe deze worden beheerst," zegt Monique. "Of het nu gaat om een trein met ammoniak of een terminal naast een fabriek, de eerste vraag is altijd: wat betekent dit voor ons en hoe veilig is het?" 

Veiligheid draait om risico’s in kaart brengen en beheersen. Maar ook om vooruitkijken. Monique: "Bedrijven en overheden willen verduurzamen, maar dat vraagt wél om een werkbare balans tussen regelgeving, haalbaarheid en investeringen. Wij helpen om die stap veilig en verantwoord te zetten. Want zonder veiligheid geen transitie – maar zonder transitie geen duurzame toekomst."

Monique Berrevoets is strategisch adviseur bij Antea Group en expert op het gebied van veiligheid binnen de energietransitie. Ze richt zich op de veilige inpassing van waterstof en ammoniak in industrie en infrastructuur. Met haar kennis en ervaring helpt ze overheden, bedrijven en havens bij het realiseren van duurzame, maar haalbare oplossingen.