Gebiedsproces veenweidegebied Idzegea

Het veenweidegebied Idzegea bestaat uit 2500 hectare en herbergt 55 boerenbedrijven. Het gebied is bekend om zijn waterrijke omgeving en trekt veel toeristen. Het kampt echter met bodemdaling door veenoxidatie, wat bovendien leidt tot hoge CO₂-uitstoot. Het verlagen van het waterpeil om hoogproductieve landbouw mogelijk te maken versnelt dit proces, terwijl een hoger waterpeil nodig is om het veen te behouden en CO₂-uitstoot te remmen. Deze paradox vormt de kern van de uitdaging voor Antea Group. 

De provincie Fryslân heeft Antea Group gevraagd om een uitgebreide analyse volgens de LESA-systematiek van het gebied te maken, en inhoudelijk de zoektocht naar een toekomstbeeld te ondersteunen. Klaas de Jong, projectleider van het gebiedsproces Idzegea bij Antea Group, licht toe: ‘’Ons team voert onderzoek uit aan bodem, water, klimaat, menselijke invloeden en ecologische systemen van het gebied. Deze analyses vormen de basis voor een toekomstbestendig plan dat rekening houdt met de unieke kenmerken en uitdagingen van het veenweidegebied. Daarin nemen we bijvoorbeeld mee dat Idzegea één van de rijkste weidevogelgebieden van Fryslân – en daarmee van heel Nederland - is. Maar ook dat dit van oudsher een gebied is waar landbouw een belangrijke rol speelt.’’ 

De gebiedscommissie, bestaande uit lokale boeren, natuur- en recreatievertegenwoordigers, en bewoners, speelt een sturende rol in het project. Antea Group werkt nauw samen met hen om scenario's te ontwikkelen en te toetsen in het veld. Klaas: ‘’De gebiedscommissie is ons belangrijkste klankbord. Samen met hen werken we aan scenario's die zowel de bodemdaling stoppen als de leefbaarheid en de economische activiteiten in het gebied behouden. Uiteraard in combinatie met de nationale omgevingsvisie en ander landelijk beleid.’’

Naast de problematiek van het gebied, brengt het project ook andere uitdagingen met zich mee, zoals politieke onzekerheden en de uiteenlopende belangen van de betrokken partijen. Klaas benadrukt: "We moeten zorgvuldig en nauwkeurig te werk gaan, met regelmatige overleggen en snelle besluitvorming om onverwachte uitdagingen aan te pakken." Marrit van Veen, projectleider van Idzegea namens de Provincie Fryslân, Wetterskip en Gemeente Súdwest Fryslân, heeft vertrouwen in de uitkomst: "Het is een uitdagend project, maar de inzet en samenwerking van alle betrokkenen zorgt dat we integraal en goed kunnen werken."

Klaas vindt korte communicatielijnen belangrijk tijdens de samenwerking. Hij heeft wekelijks contact met het projectteam van de overheden. "Hierdoor kunnen we snel schakelen als we nieuwe uitdagingen tegenkomen." Antea Group heeft voor dit project een projectteam samengesteld door het eigen team aan te vullen met topexperts met specifieke kennis van veenweiden. Marrit prijst deze samenwerking van Antea Group met Bosgroepen, Feddes Olthof Landschapsarchitecten en NMI Agro: "De praktische en gebiedsgerichte benadering, gecombineerd met hun brede expertise, maakt dit consortium een geschikte partner voor dit project. Hun aanpak sluit goed aan bij onze visie om bewoners en stakeholders actief te betrekken bij het proces."

In Idzegea worden verschillende pilots uitgevoerd, zoals flexibel peilbeheer en het meetnetwerk 'Boeren meten Water'. Antea Group voert aanvullend onderzoek uit naar bodem- en grondwaterstanden om de effecten van verhoogde waterpeilen te onderzoeken. Deze pilots zijn cruciaal om te leren over het gebied én de opgaven. 

Het doel is om eind 2025 een integraal gebiedsplan te presenteren dat invulling geeft aan de opgaven en recht doet aan de belangen. Klaas is trots om bij te dragen aan dit voorlopersproject, dat als model kan dienen voor andere veenweidegebieden: "Het is een voorbeeld van hoe je uitdagingen in het landelijk gebied kunt aanpakken door samen te werken met de lokale gemeenschap en gebruik te maken van hun kennis." Marrit vult aan: "Dit project is een zoektocht naar een duurzame toekomst voor Idzegea, daarin is samen innoveren erg belangrijk."