Talking Assets: dankzij sensoren leert Haarlem z’n bruggen nóg beter kennen

Het Spaarne, sinds mensenheugenis de levensader van Haarlem. Maar ook een rivier die de stad in een oostelijk en westelijk deel splitst. Niet voor niets dat Haarlem een stad van bruggen is. Zo liggen er alleen al over het Spaarne negen verkeersbruggen die beide oevers met elkaar verbinden. De stad en haar inwoners moeten hier elke dag op kunnen vertrouwen, vindt Jan Pieter Bal: ‘Zodra in één van deze bruggen een storing optreedt, heeft dit meteen gevolgen voor het weg- en vaarverkeer.’

En de kans op storingen groeit. Want, ook in Haarlem hebben bruggen niet de eeuwige jeugd. Neem de Prinsenbrug, geopend in 1958. Bal: ‘Je merkt dat deze brug met de jaren kwetsbaarder wordt. Verkeer wordt zwaarder en intensiever, onderdelen slijten. Ook zijn de installaties en systemen van nu een stuk complexer.’ Dit vraagt steeds meer van het beheer en onderhoud. ‘Het liefst willen wij nu al weten, waar het straks mis kan gaan. Om storingen voor te zijn én om groot onderhoud en vervanging op tijd te kunnen voorbereiden.’

Met het programma Beweegbare bruggen gaat Haarlem haar bruggen toekomst-bestendig maken. Een forse opgave: zo lopen er al zeven projecten rondom het onderhoud en de standaardisatie van onderdelen en de centrale afstandsbediening. ‘Haarlem is hierin niet de enige’, constateert Giel Klanker, senior adviseur Asset Management bij Antea Group. ‘We zien dat er zich bij gemeenten, Rijkswaterstaat en provincies een enorme vervangingspiek aandient. Omdat die opgave zo fors is, moet je er slim aan werken. Bijvoorbeeld door in staat te zijn om op het juiste moment, op de juiste plek onderhoud uit te voeren.’

Dit begint bij een goed beeld van hoe kunstwerken er nu bijstaan en een voorspelling van hoe de brug zich gaat gedragen. De pilot in Haarlem is voor Antea Group na het Stephensonviaduct in Leeuwarden de volgende stap in Talking Assets: het toepassen van sensoren op een beweegbaar kunstwerk. Adviseur Miguel Calor is namens Antea Group bij de pilot in Haarlem betrokken: ‘Dankzij onze theoretische modellen weten wij hoe lang een onderdeel gemiddeld meegaat. Maar hoe goed deze modellen ook zijn: in de praktijk loopt het vaak net anders. Zo kan een schakelaar met een levensduur van tien jaar ook na die periode nog probleemloos functioneren. Terwijl een zuigerstang eerder op is dan je had verwacht. Die onvoorspelbaarheid wil je minimaal houden.’

Tekst gaat verder onder de foto's

De gemeente startte daarom met Antea Group een pilot om te onderzoeken welke meerwaarde sensoring hierin kan bieden. Calor: ‘De meest kritieke en storingsgevoelige onderdelen van de Prinsenbrug zoals de hoofdmotor, pompen, cilinders en slagbomen hebben wij met sensoren uitgerust. Hierdoor krijg je van binnenuit 24/7 informatie over de prestaties, de belasting en eventuele afwijkingen die ontstaan.’

Deze aanpak liet meteen z’n meerwaarde zien. Calor: ‘Nadat wij de sensoren hadden geplaatst, zagen wij dat de hoofdmotor bij het heffen van het brugdek hoog in de toeren ging. We hebben dit doorgegeven aan de gemeente. Die schakelde een monteur in om de motor door te lichten. Een mooi voorbeeld van hoe je dankzij informatie voorkomt dat je over twee jaar wordt geconfronteerd met een brug die niet meer open of dichtgaat. Het is nu de kunst om van die brug een zelfstandige ‘talking asset’ te maken. Eentje die zélf aangeeft waar storingen te verwachten zijn.’

Wat de gemeente Haarlem betreft is dit concept veelbelovend. Daarom worden binnenkort nog eens twee bruggen uitgerust met sensoren. Bal: ‘Hierdoor leren we onze bruggen nog beter kennen. De inzichten die wij opdoen, willen we vertalen naar ons tactisch en operationeel beheer. Dus: hoe vertalen we de informatie die wij uit een brug halen naar een dashboard? Wanneer willen wij dat er op dit dashboard een waarschuwingslampje gaat branden en wie is er dan aan zet?’ Er zijn wat dat betreft nog veel vragen te beantwoorden. Maar de ambitie is er bij de gemeente niet minder om: ‘wij gaan hoe dan ook voor de 0 storingen.’  

Het vernieuwen van alle Haarlemse bruggen is een grote opgave. Op dit moment alleen al lopen er zeven projecten om het groot onderhoud, de centrale afstandsbediening, de standaardisatie van onderdelen en de vernieuwing van de slagbomen voor te bereiden en uit te voeren. Om alle raakvlakken te beheersen en hierin slim samen te werken startte de gemeente het programma beweegbare bruggen. Hierin werken de gemeente en ingenieurs- en adviesbureaus Antea Group en Witteveen+Bos samen om tot uitgangspunten en een aanpak te komen. Sensoring is één van de sporen die hierin wordt gevolgd.