Succesvolle samenwerking met Rijkswaterstaat in RISK-programma

Rijkswaterstaat heeft het RISK-programma opgezet toen er scheurtjes werden ontdekt in de stalen rijvloer van de Van Brienenoordbrug. “Stalen rijvloeren zijn bij uitstek geschikt voor grote rivieroverspanningen”, legt Rendel uit. “Door de jaren heen kregen deze rijvloeren steeds meer te verduren: enerzijds doordat de hoeveelheid verkeer is toegenomen, anderzijds doordat voertuigen steeds zwaarder zijn geworden. Net als een paperclip die uiteindelijk barst als je ‘m te vaak buigt, gaat ook een stalen rijvloer scheuren als je deze langdurig te zwaar belast.”

Met het RISK-programma wil Rijkswaterstaat deze vermoeiingsschade aan stalen rijvloeren (die we ook wel orthotrope rijvloeren noemen) vroegtijdig monitoren en, waar nodig, maatregelen nemen. “Er zijn in heel Nederland 27 bruggen die onder het RISK-programma vallen”, vertelt Rendel. “Daarvan inspecteren wij er ieder jaar zo’n 15 tot 20, waarvan een aantal bruggen meerdere keren per jaar. Het mooie van dit project is dat we werken aan de grote icoonobjecten van het Nederlandse rijkswegennet. Denk aan snelwegbruggen als de Van Brienenoordbrug, de Moerdijkbrug en de IJsselbrug bij Arnhem, maar ook aan lokale bruggen als de Molenbrug in Kampen.”

Technologische innovaties spelen een belangrijke rol in de inspecties die Antea Group binnen het RISK-programma verzorgt. “Zowel vanuit Rijkswaterstaat als vanuit Antea Group zijn initiatieven genomen om innovatieve technieken toe te passen”, licht Rendel toe. Eén van die innovaties zijn sensoren die de vermoeiingssymptomen in de gaten houden. “In samenwerking met de TU Delft hebben we deze sensoren ontwikkeld en op een aantal projecten toegepast. Met magnetische sensoren houden we bestaande scheuren nauwlettend in de gaten, terwijl akoestische sensoren een signaal geven zodra er ergens een nieuwe scheur ontstaat.”

Ook Augmented Reality biedt mooie mogelijkheden bij de inspectie van kunstwerken, vervolgt Rendel. “Hierdoor hoeven we niet meer onder een brug te klimmen om schades aan de onderkant van de rijvloer te lokaliseren, maar kunnen we gewoon op de brug blijven staan. Omgekeerd werkt dat precies zo. We hebben hiervoor alleen een tablet in combinatie met GPS nodig. Deze technologie helpt ons om onze opdrachtgevers goed en gericht te adviseren over herstelwerkzaamheden. Als we bijvoorbeeld een lekkage aan de onderkant van een brug constateren, kunnen we dat dankzij Augmented Reality herleiden naar eerdere reparaties die in het verleden zijn uitgevoerd.”

“Waar we voorheen zes weken nodig hadden om een brug volledig in beeld te brengen, is dat tegenwoordig een kwestie van zes dagen. Maar ook de kwaliteit van data verbetert. Met behulp van drones met hittecamera’s (smart solutions) registreren we beelden waarop we, op basis van kleurverschillen, precies kunnen zien waar sprake is van scheurvorming. En dan is er natuurlijk nog het veiligheidsaspect: met drones breng je moeiteloos plekken in beeld die voor mensen moeilijk te bereiken zijn.”

Nadat de samenwerking tussen Antea Group en Rijkswaterstaat in 2018 begon, is er een goede onderlinge relatie ontstaan. Dat heeft er mede toe geleid dat Antea Group ook de uitvraag voor het vervolgtraject (2023-2026) mag uitvoeren. “Ook voor deze tweede periode blijven we innoveren”, vertelt Rendel. “We zijn nu aan het onderzoeken of we met automatische schadebeeldherkenning kunnen constateren of en waar er sprake is van scheurvorming. Bij deze methode brengen drones een kunstwerk in beeld om dit vervolgens te vertalen naar een 3D-model. Algoritmes detecteren op basis van dronebeelden automatisch schades en zetten deze in het 3D-model van een kunstwerk.”

Die efficiëntie is belangrijk om het capaciteitsprobleem binnen de vervangingsopgave op te vangen, weet Rendel. “In het grote capaciteitstekort schuilt het gevaar dat vervangings- en renovatieopgaven worden uitgesteld. Dat heeft tot gevolg dat er extra inspecties zullen moeten plaatsvinden om de veiligheid van kunstwerken te waarborgen. Innovaties die ons helpen om meer gedaan te krijgen in minder tijd zijn dan ook onmisbaar om de uitdagingen die er zijn aan te kunnen, zoals automatische schadebeeldherkenning.”

Het capaciteitstekort is niet de enige uitdaging waar Rendel en zijn collega’s mee te maken hebben. “Ook het omgevingsaspect vraagt om een zorgvuldige voorbereiding. Een inspectie van de rijvloer van een brug betekent dat je zowel het weg- als het vaarverkeer moet stilleggen. Dat is niet altijd zomaar mogelijk. Neem bijvoorbeeld de Suurhoffbrug bij de Maasvlakte: die mag vanwege het toerisme niet worden afgesloten in het hoogseizoen. Dat betekent dat we inspecties aan deze brug alleen tussen oktober en april kunnen uitvoeren. Het vereist goede communicatie met Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en andere overheden om zulke inspecties soepel en vlekkeloos te laten verlopen.”

Ondanks deze uitdagingen ziet Rendel dat het RISK-programma van Rijkswaterstaat zijn vruchten afwerpt. “Rijkswaterstaat heeft het RISK-programma in het leven geroepen om schades vroegtijdig te lokaliseren en snel te kunnen handelen om de veiligheid te waarborgen. Dat zien we in de praktijk ook gebeuren: nadat wij inspecteren en adviseren, wordt er binnen korte tijd gerepareerd en hersteld. Helaas is dat niet vanzelfsprekend: vanuit andere projecten kennen we ook gevallen waarin we tijdens een inspectie stuiten op schades die tijdens de voorgaande inspectie al zijn gemeld. We zijn daarom blij dat Rijkswaterstaat ons advies zo vlot opvolgt. Zo houden we bruggen samen veilig en voorkomen we grootschalige hinder.”