Vitale bodem

De functies van onze bodem zijn talrijk en variëren in belang per gebied. Binnen de landbouw spelen voornamelijk de bodemvruchtbaarheid en de waterhuishouding van de bodem een grote rol. In stedelijke gebieden zijn andere bodemfuncties belangrijker: hier ligt de focus onder andere op het afvoeren en bergen van regenwater, het waarborgen van draagkracht en stabiliteit en de boven- en ondergrondse infrastructuur.

Minstens zo interessant is dat de bodem bijdraagt aan de klimaatadaptatie en een belangrijke functie vervult in het bestrijden van klimaatverandering. Zo legt een vitale bodem koolstof vast en voorkomt het erosie bij heftige regenval. De complexiteit van de bodem en de veelheid aan functies die raken aan een vitale bodem vragen om een multidisciplinaire aanpak. Antea Group heeft deze multidisciplinaire kennis in huis.

De Soil Mission van de EU heeft als uitgangspunt dat onze Nederlandse bodems in 2050 vitaal en klimaatbestendig zijn. Dit betekent dat onze bodems zowel chemisch als biologisch en fysisch in goede conditie verkeren en geen schade toebrengen aan mens, natuur en milieu. Zo kan een vitale bodem alle functies blijven vervullen die de bodem heeft. Vitale bodems onderscheiden zich door middel van een aantal belangrijke kenmerken, zoals bijvoorbeeld:

• Een vitale bodem wordt duurzaam beheerd.
• Een vitale bodem beschikt over een rijke biodiversiteit.
• Een vitale bodem is weerbaar tegen externe invloeden.

Duurzaam bodem- en bermbeheer is erop gericht om de vitaliteit van de bodem te waarborgen voor de lange termijn. Zo kunnen bodems ook in de toekomst hun belangrijke functies blijven vervullen. Antea Group maakt beheerplannen en bodemvisies voor gemeenten en helpt opdrachtgevers onder andere met het verbeteren van de (bodem)biodiversiteit en het opslaan van koolstof in bodems. Bovendien ondersteunen we het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zowel procesmatig als inhoudelijk met de uitwerking van beleid rondom het thema bodemvitaliteit.

Een rijke biodiversiteit (zowel boven- als ondergronds) is eveneens een belangrijk kenmerk van een vitale bodem en draagt in grote mate bij aan een leefbare omgeving voor mens, dier en gewas. Zowel op landelijk als op Europees niveau is het beleid dan ook steeds nadrukkelijker gericht op de biodiversiteit en het bodemleven verbeteren. Wij helpen opdrachtgevers die hiermee aan de slag willen met adviezen, maar ook in de uitvoering. Concrete voorbeelden daarvan zijn:

• De aanleg en het beheer van een ecologische berm.
• De inrichting van natuurgebieden.
• Het ontwerp en de aanleg van natuurvriendelijke oevers.
• Het adviseren van grondverbetering voor de verbouw van gewassen.

Externe factoren – zoals bijvoorbeeld bodemverontreiniging, overbemesting of klimaatverandering – kunnen bodems aantasten en ervoor zorgen dat functies van de bodem verstoord raken. Om tegen dergelijke invloeden bestand te zijn, is het van groot belang dat de vitaliteit van de bodem in orde is. Antea Group helpt opdrachtgevers om bodems beter weerbaar te maken tegen deze externe invloeden, zodat de bodem vitaal is en ook in de toekomst tegen een stootje kan. De bodemstructuur verbeteren in gebieden waarin waterdoorlatendheid en waterbergend vermogen belangrijke bodemfuncties zijn, is één van de vele manieren waarop we onze opdrachtgevers hiermee van dienst zijn.

Voordat de doelstelling 'Alle bodems in 2050 vitaal' realiteit is, is er nog veel werk te verzetten. Een groot deel van de bodems is nog niet vitaal genoeg. Bodemverdichting is een veelvoorkomend probleem, dat een groot effect heeft op de vitaliteit van de bodem. Bodemverdichting zorgt ervoor dat water en lucht minder of zelfs helemaal niet in de bodem worden doorgelaten, waardoor gewassen en bomen niet goed kunnen groeien. Dat is niet alleen schadelijk voor de gewassen, maar leidt bovendien tot wateroverlast en erosie, doordat de bodem regenwater niet snel genoeg kan doorlaten. Wij helpen opdrachtgevers die te maken hebben met bodemverdichting om deze te meten en te herstellen. Het verbeteren van de bodemstructuur is een vaak toegepaste maatregel om de bodemgezondheid weer op niveau te krijgen, zowel voor vandaag als met het oog op morgen.

Een bodem heeft een goede balans nodig tussen waterdoorlatend en waterbergend vermogen. Hierbij zijn een goede bodemstructuur, een gezond bodemleven en voldoende organische stof allemaal belangrijk. Het is echter niet altijd eenvoudig om de juiste balans te bereiken. Een betere bodemstructuur zorgt bijvoorbeeld voor een betere waterdoorlatendheid, maar tegelijk neemt het waterbergend vermogen van de bodem ook toe als de hoeveelheid organisch stof in de bodem toeneemt. Zo’n toename van organische stoffen in de bodem stimuleert ook het bodemleven en – in het verlengde daarvan – de biodiversiteit.

Verder heeft het verschralen van de bodem weliswaar een positief effect op de biodiversiteit bovengronds, maar tegelijk kan verschraling er ook toe leiden dat de bodem uit balans raakt, waardoor de haalbaarheid van natuurdoelstellingen in gevaar komt. Ook op landbouwgronden is een goede balans tussen nutriënten, mineralen en sporenelementen van groot belang. Bij Antea Group zoeken we daarom altijd naar de juiste balans als het gaat om bodemherstel. Een gezonde bodem is immers in balans en zorgt voor goede, gezonde en weerbare planten.

Het vitaliseren van de bodem doen we niet alleen met het oog op de korte, maar juist ook met het oog op de lange termijn. In deze context speelt klimaatverandering een belangrijke rol. Steeds meer steden en dorpen verruilen bestrating voor groen, omdat groenvoorzieningen een regulerend effect hebben op de temperatuur. Ook kunnen overheidsinstanties en terreineigenaren er vaker voor kiezen om met behulp van koolstofopslag bodem en bermen te gebruiken om koolstof vast te leggen. Dit voorkomt dat broeikasgassen in de atmosfeer komen.

Antea Group heeft binnen enkele projecten al ervaring opgedaan met het meten en monitoren van koolstofopslag in de bodem. In ons eigen bos bij Nuenen passen we dit ook toe. Dankzij onze kennis en ervaring op dit gebied kunnen wij organisaties die eveneens koolstof willen opslaan in de bodem – en daarmee hun carbon footprint willen verlagen – uitstekend van dienst zijn. Voor deze opdrachtgevers kan Antea Group niet alleen de hoeveelheid opgeslagen koolstof meten, maar ook maatwerk advies geven over de mogelijkheden om deze opslag te verbeteren.

Welk vraagstuk heb jij als het gaat om bodemvitaliteit? Laat het ons weten; onze specialisten helpen je graag verder. Zo maken we Nederland elke dag een stukje beter en mooier!