Laat ik deze blog met een klein experiment beginnen. Het gaat zo: leg het bestek in jouw keuken (als het al jaren op dezelfde plek ligt) voor een tijdje in een andere lade. En tel daarna hoe vaak je onbewust toch die oude lade opentrekt voor de lepels en de vorken. Je zult ervaren hoe lastig het is om een oude manier van werken te veranderen. Pas als de gewenning er is, ga je de voordelen zien.

Opgavegericht werken

Die besteklade is op kleine schaal wat ik in gemeentes zie gebeuren. Zo ben ik in diverse organisaties betrokken bij de implementatie van de Omgevingswet. En dan vooral gericht op het opgavegericht samenwerken, die dit met zich meebrengt. Een enorme uitdaging. Want, niet alleen de besteklade gaat overhoop. De hele keuken wordt volledig anders ingedeeld.

Een andere bril

De kern van opgavegericht werken is dat je complexe initiatieven door een andere bril gaat bekijken. Zo ga je plannen niet meer sectoraal toetsen: expert A zet zijn vinkjes, vervolgens Expert B. Alle vakjes op groen: u mag door. Eén vakje op rood: helaas. Nee, je onderzoekt hoe je een plan mogelijk kunt maken. Samen met initiatiefnemer, stakeholders en experts. Waar liggen de knelpunten, waar de mogelijke oplossingen?

Het verhaal loopt anders

Een praktijkvoorbeeld: een plan voor de uitbreiding van een agrarisch bedrijf. Het initiatief wordt in behandeling genomen, maar krijgt geen groen licht. De stikstofspecialist oordeelt dat dit initiatief niet haalbaar is. Want, te dichtbij een Natura 2000-gebied en een overschrijding van de stikstofnorm. Vanuit het specialisme een helder verhaal. Wie echter door een opgavegerichte bril kijkt, ziet dat het verhaal hier niet eindigt.

Stikstof-expert

Met een meer opgavegerichte mindset was onze stikstof-expert verder gaan kijken en onderzoeken. Bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met de initiatiefnemer: wat is het doel van jouw uitbreiding, wat heb je nodig, zijn er aanpassingen mogelijk binnen jouw plan? Maar ook door breder te kijken: lopen er bijvoorbeeld andere initiatieven binnen dit gebied die de extra stikstofbelasting kunnen compenseren?

Achterin je hoofd

Kortom, opgavegericht werken vraagt om andere competenties en vaardigheden. Niet meteen vanuit de inhoud reageren, eerst goed luisteren en analyseren. Meedenken met de ander, de juiste vragen stellen en kijken waar jij in kunt schuiven. Die inhoudelijke expert moet naar de achterkant van je hoofd. Het proces naar de voorkant.

Mens en organisatie

Deze switch klinkt eenvoudig, maar is lastig. Het vraagt om een cultuur van samenwerking, van geven en nemen. Het vraagt om een organisatie waarin jij je als expert gesteund voelt om het veilige sectorale denken te verlaten (niet meer leunen op de regels) en opgaves op een andere manier te benaderen. Dit werkt alleen als iedereen op deze manier in de wedstrijd zit. En wanneer iedereen overtuigd is van deze manier van werken en denken.

Creatiever, transparanter

Want, dat is de mooie kant van deze aanpak. Voor de expert wordt het werk leuker. Je kijkt met collega’s naar opgaves, denkt mee over oplossingen. En je zit met de initiatiefnemer om tafel. Ik zie bij de Omgevingstafels nu al een andere dynamiek ontstaan. Afwegingen en knelpunten worden transparant. Er ontstaat meer begrip. En door gebruik te maken van elkaars kennis kom je soms tot oplossingen die je op voorhand niet had voorzien.

Maar eerst moet die besteklade overhoop. Je zult mensen moeten laten oefenen met die nieuwe indeling. En dan nog zal je geregeld op de oude plekken naar het keukengerei zoeken. (En mopperen dat de lepels onvindbaar zijn). Maar uiteindelijk komt het moment dat er gewenning optreedt. En dat je gaat ervaren dat die nieuwe indeling ook heel fijn kan werken.