Antea Group: sterspeler in een van de grootste maatschappelijke verbouwingen

Een van de grootste maatschappelijke verbouwingen van deze tijd – zo noemen de ingenieurs en adviseurs van Antea Group de energietransitie. Een deel van de bouwwerkzaamheden is voor iedereen zichtbaar. ‘Je ziet windmolens verrijzen, de aanleg van zonneparken, straten die openliggen voor nieuwe stroomkabels,’ zegt Coert Ruseler, businesslijndirecteur Energie & Ondergrond bij Antea Group. ‘Dat is, zeg maar, de heel concrete kant van het verhaal. Wat je niet meteen ziet, is het proces daarnaartoe, de planvormingskant. Om de transitie in goede banen te leiden, moet in wezen heel ruimtelijk Nederland verbouwd worden. Waar energie lange tijd op een paar plekken in het land werd opgewekt, gaat dat nu gedecentraliseerd plaatsvinden.’ Dat betekent bijvoorbeeld dat er herziene omgevingsplannen moeten komen, vergunningen, bodemonderzoek, archeologische ondersteuning, noem maar op: ‘De verbouwing gaat nog veel verder, want er moet worden nagedacht over nieuwe energievormen en dus nieuwe technieken. Denk bijvoorbeeld aan waterstof als energiedrager voor wind- en zonne-energie. De elektriciteit van een windpark op zee wordt dan op zee al omgezet in waterstof. Dat moet dan naar het land worden vervoerd – en daarbij krijg je weer te maken met allerlei veiligheidsvraagstukken. Het moet niet alleen duurzaam gebeuren, het moet ook veilig gebeuren. Wij zetten onze expertise in om te adviseren over veilig transport. En we hebben veel ervaring met het opstellen van risicoprofielen.’

De energietransitie vereist volgens Ruseler structurele veranderingen en oplossingen waarbij elk project uiteenlopende belangen raakt. Het vraagt om integratie van verschillende kennisvelden en expertises. De grootste uitdaging? ‘De energievoorziening duurzaam te hervormen, zonder concessies te doen aan energiezekerheid en leefbaarheid.’

Antea Group – met ruim 1800 specialisten in dienst, op verschillende locaties, strategisch verspreid door het hele land – maakt volgens Ruseler bij de transitie het verschil met een multidisciplinaire aanpak. Technologie, proces, planvorming en uitvoering zijn daarin geïntegreerd. ‘Het betekent dat we de gehele energieketen kunnen bedienen, ongeacht de schaalgrootte van een project. We denken mee, doen de planvoorbereiding, we doen de engineering en we doen tracéstudies. We verrichten zogenaamde conditionerende onderzoeken naar warmteleidingen, maar ook naar leidingen voor CO2, waterstof en ammoniak.

Vervolgens doen we, als het gaat om de noodzakelijke onderzoeken, de advisering. Is het plan klaar dan gaat de aannemer het realiseren. Met ons voorwerk maken we dat mogelijk.’ Het werk van Antea Group stopt bij de uitvoering, althans voor het grootste deel. Ruseler: ‘We zijn geen grote aannemer die grote energiesystemen aanlegt. Maar we hebben wel een uitvoerende poot die het specialistisch civieltechnisch werk verricht.’ Hij verwijst naar de betrokkenheid bij verschillende geothermieprojecten, maar ook naar de aanleg van een Warmte Koude Opslag (WKO) op het terrein van de Healthy Ageing Campus op en rond het Universitair Medisch Centrum Groningen. De WKO-installatie zal gebouwen van het medisch centrum en van de Rijksuniversiteit Groningen koelen en verwarmen zonder dat er nog fossiele brandstoffen aan te pas komen. Antea Group legt het horizontale leidingwerk aan en was betrokken bij de eerste boring. Met vier boringen om koude bronnen aan te leggen en vier boringen om warmtebronnen aan te leggen, is de WKO-installatie straks een van de grootste van Nederland. Er is, zegt Ruseler, in de zoektocht naar schone energie een enorme groei van geothermie- en aardwarmteprojecten zichtbaar: ‘Maar het vergt zeer specifieke kennis om nieuwe boorlocaties van de winning van aardwarmte aan te leggen.’ Ruseler vertelt dat Antea Group die expertise in huis heeft met specialisten die al tientallen jaren boorlocaties door heel Nederland voorbereiden, engineeren en realiseren. ‘We zijn wat je noemt een partner voor het hele werkpakket: van bodemonderzoek tot het plaatsen van boorkelders en een fundatie voor de boorinstallatie.’

Naast hulp aan bedrijven en industrieën met de integratie van nieuwe energie-infrastructuren, ondersteunt Antea Group ook netbeheerders bij de verzwaring van het energienet. Wat dat laatste betreft, zegt Ruseler: ‘Je kunt je bij de transitie niet alleen op de lange termijn richten. De netcongestie is een acuut probleem. Dat vraagt ook om quick fixes. Denk aan bedrijven op een bedrijventerrein die deels wel en deels niet voldoende stroom op hun aansluiting hebben. Dat probleem kun je tackelen met onderlinge afspraken: wanneer gebruik jij, wanneer gebruik ik? Of je plaatst een batterijvoorziening. Dan is het probleem in het hier en nu opgelost.’ Maar een echt groot obstakel, legt Ruseler uit, zou wel eens een gebrek aan uitvoeringscapaciteit kunnen worden: ‘Er gebeurt nu zoveel tegelijkertijd, terwijl je alle benodigde kennis en bouwcapaciteit maar één keer kunt inzetten. Je ziet dat alle grote bedrijven en organisaties inzetten op grote projecten, maar als ze die niet op elkaar afstemmen, wordt het veel te druk op de markt. Dan gaan dingen niet gebeuren. Of je gaat elkaar beconcurreren op projecten en je krijgt heel veel druk op personeel.’ Er moeten keuzes gemaakt worden: ‘Dat betekent dat je niet meer alles doet, maar, zoals we binnen de Antea Group gedaan hebben, je heroriënteert op de maatschappelijke thema’s en ontwikkelingen.’ Daar rolt onder andere een actieve inzet voor de waterstofeconomie uit voort. ‘We zoeken steeds een balans tussen ambitie en realiteit, technologische vooruitgang en leefbaarheid, en snelheid en zorgvuldigheid.’ Kernbegrippen daarbij zijn volgens Ruseler maatschappelijke verantwoordelijkheid, toekomstbestendigheid en sociale acceptatie. Dat laatste is niet onbelangrijk: ‘Er gebeurt van alles, iedereen snapt het belang, maar als het voor jouw neus gebeurt, is het een ander verhaal. Daar moet je veel aandacht besteden, mensen heel goed informeren, ze mee laten praten en kijken of er alternatieven bedacht moeten worden.

We doen met Antea Group op dit moment een interessant project waarbij we bijvoorbeeld de gezondheidseffecten van windenergie meten. Als je dicht bij een windmolenpark woont, heeft dat dan impact op je gezondheid? Trillingen, geluid, dat kun je allemaal meten. Maar je kunt ook kwalitatief meten door in gesprek te gaan met mensen, ze te laten opschrijven wat ze op welk moment voelden. Was er op dat moment een bepaalde trilling vanuit het windmolenpark? De kennis die je dan opdoet over mogelijke correlaties, kun je ook weer meenemen in nieuwe energieprojecten. Zo zorgen wij ervoor dat Nederland elke dag een stukje duurzamer, veiliger en mooier wordt.’