De Omgevingswet, een kwestie van geduld?

Voor het antwoord ga ik een kwart eeuw terug. Tijdens m’n studie maakte ik kennis met het Kingdon-model, ook wel policywindow genoemd - een bekend begrip in de Bestuurskunde. Dit gaat over het moment waarop drie verschillende stromen - problemen, beleid en politiek – samenkomen én een window of opportunity vormen. Dit momentum is onvoorspelbaar en laat zich niet afdwingen door een deadline. Wel moet je ervoor zorgen dat je het raamwerk openstelt én openhoudt mocht het moment ontstaan.

Voor de Omgevingswet dient dát momentum zich aan. Want, we leven in een tijd waarin de grote maatschappelijke opgaven zich opstapelen. Energie, stikstof, woningbouw, gezondheid. Al die opgaven lopen dwars door elkaar heen. Beleidsmakers ervaren steeds meer dat dit vraagt om integrale en gedeelde visies, om samenhang tussen beleidsthema’s, participatie met burgers. Exact dat waar de Omgevingswet in voorziet…

Tegelijk zien we dat die oude aanpak steeds minder goed werkt. Neem de Regionale Energie Strategieën (RES). Deze plannen voor de regionale invulling van het Klimaatakkoord moesten met stoom en kokend water worden opgeleverd. Juist deze complexe opgaven – met enorme ruimtelijke en maatschappelijke impact - vragen om samenwerking, participatie en alternatieve oplossingen waarbij je verbinding zoekt met andere opgaves. We merken nu dat de oude aanpak leidt tot weerstand én een ééndimensionale inrichting van de toch al schaarse ruimte. Zonde!

Maar, dit denken verandert. Je ziet het aan al die gemeentes die onderhand met hun omgevingsvisies in de weer zijn. Misschien nog heel instrumenteel, maar al wel een eerste ervaring met het anders kijken naar de toekomst van je gemeente. Ik denk ook aan een gemeente als Amsterdam – die niet alleen een prachtige omgevingsvisie ontwikkelde – maar die nu bezig is om dit te vertalen naar de vraag hoe je dit vorm geeft en wegzet. Zij gaan dat raam al door.

Dat is waarom ik niet ongeduldig ben geworden – zelfs niet ondanks een alsmaar verschuivende finishlijn. Of het nu 2022 of 2023 wordt, dat maakt niet uit. Het is belangrijker om ervoor te zorgen dat dat het Omgevingswet-raam wijd openstaat. Ik vergelijk het maar met de garnaalkroketten die ik met de feestdagen graag maak. Hiervoor sta ik gerust een dag of wat in de keuken. Pel zelf de garnalen, trek de bouillon, maak de roux en wacht geduldig af totdat deze hun perfecte window of opportunity bereiken. Een uurtje eerder of later maakt niet uit...

Want, wanneer het resultaat de moeite waard is, heb ik álle geduld van de wereld.