Gemeenten datagedreven met KPN Data Services Hub

Met ruim 1.600 werknemers behoort Antea Group tot de grotere ingenieurs- en adviesbureaus van Nederland. “We zijn gespecialiseerd in oplossingen op het gebied van milieu, infrastructuur, stedenbouw en water”, vertelt Rob Janssen, projectmanager Data & Informatie. “Ik houd me vooral bezig met datavraagstukken voor de overheid. Hoe kunnen we data omzetten naar bruikbare informatie die de overheden helpt om de leefomgeving veiliger of duurzamer te maken? En hoe houden we die gegevens actueel, betrouwbaar en consistent?”

Ook gemeenten staan voor dergelijke data-uitdagingen. Een belangrijke aanjager hiervoor is de Omgevingswet die op 1 januari 2022 van kracht wordt. Deze omvangrijke wet verplicht gemeenten onder meer om de luchtkwaliteit te monitoren. “Daarnaast zien we een brede ontwikkeling waarbij gemeenten meer datagedreven gaan werken”, stelt de projectmanager. “Veel gemeenten willen hun beleid meer baseren op data. Antea Group ondersteunt hen hierbij.”

In zo’n traject bouwen wij koppelingen tussen systemen van de gemeente en software van partners. Rob: “Een directe koppeling is snel te maken, maar het is wel elke keer maatwerk en lastig schaalbaar. Daarom wilden we een oplossing ontwikkelen die we bij verschillende gemeenten kunnen inzetten. Door externe databronnen te koppelen via een speciaal dataplatform zoals de Data Services Hub (DSH), wordt dit veel eenvoudiger.”

Tegelijkertijd merken wij dat overheden steeds meer behoefte hebben aan real time data over onderdelen en bedrijfsmiddelen in de openbare ruimte. “Ze willen precies weten wat de status van hun gemeentelijke middelen is, zodat ze deze efficiënter kunnen beheren”, zegt Rob. “Ook willen gemeenten snel kunnen reageren op eventuele problemen. Bijvoorbeeld door verkeer om te leiden als er te veel fijnstof in de lucht zit. DSH biedt dat real time inzicht.”

Tijdens een pilotproject in de gemeente Dronten werd deze techniek in de praktijk getest. De pilot bestond uit 3 onderdelen:

1. Koppeling tussen GBI en Signify
“Signify heeft in Dronten 2.600 slimme LED-armaturen geplaatst”, vertelt Rob. “De data vanuit deze armaturen worden vastgelegd in het beheersysteem van Signify. Voor het beheer van de openbare ruimte maken we gebruik van ons eigen assetmanagementsysteem GBI. Een van de doelstellingen was om Signify via de DSH te koppelen aan GBI. De gemeente Dronten was 120 uur per jaar kwijt aan het handmatig overtypen van data in GBI. Dit is bovendien een zeer foutgevoelig proces, waardoor de kwaliteit van data niet gewaarborgd was. Dankzij de koppeling via de DSH is handmatig overtypen niet meer nodig en zijn de actuele, betrouwbare data altijd real time beschikbaar.”

2. Real time inzicht in energiebesparingen
De koppeling via de DSH maakt allerlei toepassingen mogelijk. Een daarvan is gericht op energieverbruik. “De armaturen kunnen gedimd worden. We wilden inzicht in het effect van dimregimes op energiebesparingen. De lichtbeheerder van de gemeente had nu pas bij de energieafrekening inzicht in het effect van dimregimes. Door real time verbruiksdata op een dashboard te tonen, is dat besparingseffect direct aantoonbaar. Zo kan de lichtbeheerder het nut van investeringen aan het college beter onderbouwen.”

3. Real time monitoring van fijnstof
“Wij hebben zelf een sensor voor de leefomgeving ontwikkeld die HabiSense heet. Daarvan zijn er meerdere geplaatst in Dronten om fijnstof real time te monitoren. Ook deze data worden ontsloten via een dashboard. Met dit onderdeel wilden we testen hoe makkelijk het is om achteraf nieuwe databronnen toe te voegen aan de DSH en databronnen te combineren voor een nieuwe toepassing. Dat bleek relatief eenvoudig”, aldus Rob.

De pilot in Dronten was een succes en kreeg een vervolg. Sinds januari 2021 is deze dienstverlening dan ook operationeel bij de gemeente. Rob Janssen heeft hoge verwachtingen van de Data Service Hub. “Dit platform wordt steeds interessanter naarmate meer leveranciers zich aansluiten bij het ecosysteem en het aantal databronnen toeneemt. De toegevoegde waarde van de DSH zit voor mij echt in het combineren en verrijken van databronnen. Op basis daarvan kunnen we de juiste analyses uitvoeren en goede informatieproducten ontwikkelen waarmee we onze leefomgeving gezonder en beter maken.”

Rob verwacht dat meer gemeenten de stap naar datagedreven werken zetten met behulp van de DSH. “Voor gemeenten is het verkrijgen van real time inzicht en het verbinden van meerdere databronnen soms een worsteling. Ze verzamelen allerlei gegevens, maar weten vaak niet hoe ze deze bij elkaar kunnen brengen. De DSH neemt deze complexiteit weg. Daarnaast stelt de techniek overheden in staat om transparanter te communiceren over de data die ze verzamelen, zodat burgers ermee aan de slag kunnen. Dat sluit perfect aan bij het streven naar een meer transparante en inzichtelijke overheid.”

Voor Antea Group heeft de DSH ook concrete voordelen. “Onze rol verschuift van een traditioneel ingenieursbureau naar een dataspecialist”, stelt Rob. “Wij kunnen de DSH zelf inrichten. Dat is een strategische keuze waarmee we ons profileren als toonaangevend ingenieursbureau. Door meervoudige datastromen en nieuwe technologie te koppelen aan onze domeinkennis, kunnen we onze klanten helpen om onderbouwde beslissingen te nemen. Hiermee creëren we voor hen meer toegevoegde waarde.”

Daarnaast stimuleert de DSH de transitie van een projecten- naar een productenorganisatie. “Antea Group werkt van oudsher op projectbasis. Maar ik geloof in een hybride model waarbij we ook snel producten bouwen en opschalen bij andere klanten. Op die manier genereren we meer terugkerende inkomsten in plaats van eenmalige omzet. De DSH kan hier een bijdrage aan leveren. Zo werken we voor de gemeente Dronten met een meerjarig licentiecontract.”

Rob zou de DSH zeker aanbevelen bij andere organisaties. “Hoe groter het ecosysteem wordt, hoe meer waarde de techniek heeft. Los daarvan kan geen enkele partij de grote vraagstukken binnen de overheid alleen oplossen. Het benutten van real time data speelt in het oplossen van deze vraagstukken een sleutelrol. De DSH is een uitstekend hulpmiddel om die data goed en veilig te delen met derden. De data komen samen bij een onafhankelijke partij. Dit voorkomt ongemakkelijke discussies over data governance en maakt het initiëren van samenwerkingen eenvoudiger.”

De projectmanager is eveneens te spreken over de samenwerking met de KPN-experts. “De samenwerking met KPN verloopt heel prettig en soepel. Ik merk ook echt dat we veel van elkaar kunnen leren. KPN weet alles over het IoT, ICT en nieuwe verdienmodellen. Dat is waardevol in onze eigen transformatie. Tegelijkertijd profiteert KPN van onze domeinkennis in de openbare ruimte. Die kruisbestuiving wordt een succes in de markt.”