Veel gemeenten zijn bezig om invulling te geven aan hun duurzaamheidsambities. Ze vragen zich af: kan een circulair ambachtscentrum daar onderdeel van zijn? Begrijpelijk, aangezien de ontwikkeling hiervan nog in de kinderschoenen staat. In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Antea Group onderzoek gedaan naar de effecten van circulaire ambachtscentra. Met de inzichten uit dit onderzoek geven we antwoord op deze vraag. 

Duurzaamheidsambities

De weggooimaatschappij biedt geen langetermijnperspectief wanneer het gaat om het duurzaam gebruik van grondstoffen en materialen. De ambitie van het kabinet is om samen met maatschappelijke partners in 2030 een (tussen)doel te realiseren van 50% minder gebruik van primaire grondstoffen: mineraal, fossiel en metalen. Deze ambitie is concreet gemaakt in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie. Circulaire ambachtscentra zijn voor consumptiegoederen bijzonder geschikt om bij te dragen aan levensduurverlenging en recycling en aan het verankeren van de circulaire economie in gemeenten, zoals ook blijkt uit ons onderzoek.

Wat verstaan we onder een circulair ambachtscentrum?

Een circulair ambachtscentrum is een lokaal samenwerkingsverband waar diverse partijen hun handen ineenslaan om regionale grondstoffen, materialen en producten op een zo duurzaam en efficiënt mogelijke wijze te hergebruiken. Ketenpartners werken samen om materiaal- en grondstofkringlopen te sluiten. De ketenpartners zijn te categoriseren tot een vijftal elementaire bouwstenen die de kern vormen, eventueel aangevuld met twee complementaire bouwstenen:

Elementaire bouwstenen:

  1. Milieustraat;
  2. Kringloopwinkel;
  3. Onderwijs en educatie;
  4. Sociaal domein/ (re)integratie;
  5. Reparatie.

Complementaire bouwstenen

  • Lokale bedrijfsleven, stichtingen etc.;
  • Overheidsinstanties.

Een circulair ambachtscentrum is vanzelfsprekend geen doel op zich. Het is een middel om concrete invulling te geven aan ambities van een gemeente voor duurzaamheid en circulariteit. Wat kunnen gemeenten met een circulair ambachtscentrum bereiken?

  1. Stappen zetten richting de circulaire economie;
  2. Kansen creëren voor sociale activering en werkgelegenheid;
  3. Circulariteit zichtbaar maken voor inwoners;
  4. Nauwere samenwerking krijgen met onderwijsinstellingen.

Stappen richting de circulaire economie

Door de hechte samenwerking van milieustraat en kringloopbedrijf in combinatie met reparatie en eventueel demontage van producten, krijgen afvalstromen weer waarde of een verlengde levensduur. Ketenpartners werken samen om materiaal- en grondstofkringlopen te sluiten.

Kansen creëren voor sociale activering en werkgelegenheid

De bedrijvigheid van een circulair ambachtscentrum biedt kansen voor werkgelegenheid. Met name mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie komen in aanmerking. Jongeren en volwassenen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen werkervaring opdoen en worden eventueel begeleid naar een nieuwe werkgever. Een leermeester kan dankzij jarenlange ervaring zijn kennis en kunde overdragen in de werkplaats.

Circulariteit zichtbaar maken voor inwoners

Bezoekers van de milieustraat die in het verleden niet bezig waren met circulariteit en het hergebruik van grondstoffen, komen hier nu mee in aanraking. De verwachting is dat dit zal leiden tot een toenemend bewustzijn van mogelijkheden om een bijdrage te leveren aan het sluiten van materiaal- en grondstofkringlopen.

Nauwere samenwerking met onderwijsinstellingen

Een circulair ambachtscentrum is een vruchtbare en innovatieve setting voor onderwijsinstellingen. Zo kan gedacht worden aan beroepsbegeleidende leerweg-plekken (BBL), werkervarings-, stage- en afstudeerplekken. MBO-leerlingen leren ambachtelijke vaardigheden onder begeleiding van een werkleider. Studenten van het HBO en de Universiteit voeren (praktijkgerichte) opdrachten en onderzoeken uit naar materiaalstromen, procesverbetering, businesscases, marktkansen, samenwerkingskansen etc.. Het biedt tal van vakinhoudelijke en didactische opties voor verschillende doelgroepen.