Groene liggers: ‘Samen leren, samen circulair bouwen’

Vanaf 2030 tot 2060 bereikt een groot aantal kunstwerken van Rijkswaterstaat het einde van hun theoretische levensduur. In al die viaducten en bruggen zitten betonnen liggers die nog heel goed meekunnen. Adviseur Ruud Stapersma: “Een kunstwerk kan einde levensduur zijn, maar de liggers bieden vaak kansen voor hoogwaardig hergebruik. De uitdaging is om een nieuw proces, van oogst tot toepassing, structureel te organiseren in de keten.”

Omdat hergebruik op grote schaal onontgonnen terrein is, wil Rijkswaterstaat dit verkennen. Na eerdere SBIR-trajecten voor circulaire bruggen gingen twee consortia, waaronder Closing the Loop, samen in V.O.F. Groene Liggers. Stapersma: “Ons doel is opschalen. Van ‘bewijzen dat het kan’ naar ‘gewoon doen’. We werken toe naar een Value Case die aantoont wanneer en hoe hergebruik haalbaar is: technisch, economisch, juridisch en organisatorisch.”

Dit is een ontdekkingstocht. “Wij brengen eerst in kaart wat er bij hergebruik komt kijken. Dat gaat over processen, risico’s, maar ook hoe je hergebruik borgt in contracten en regelgeving” zegt Stapersma. Daarom draaien er meerdere onderzoeken en activiteiten tegelijkertijd. Een belangrijk moment is de beoogde toepassing van 220 gebruikte liggers, geoogst uit het project Veenix (A9), voor de A44. “Daar kunnen we hergebruik op grotere schaal toetsen: belangrijk om de volgende stap richting opschaling te zetten.”

Er valt veel te leren, onder meer over contractvorming. Stapersma: “Het oogsten van liggers moet straks onderdeel worden van sloop- en vervangingscontracten. Daar moet je goed over nadenken: welke eisen stel je aan veiligheid, kwaliteit, vervoer en opslag?” Ook wet- en regelgeving stelt uitdagingen. “Beton wint sterkte in de tijd: dat voordeel willen we verantwoord benutten. Daarom verzamelen we praktijkdata aan de hand van drukproeven en sterktevalidaties.”

Binnen Groene Liggers werkt een mix van ingenieurs, slopers, werkvoorbereiders en adviseurs samen. Ruud Stapersma faciliteert daarbij verschillende aspecten van projectbeheersing. “Ons pad naar een Value Case is een ontdekkingsreis vol afhankelijkheden. Dit betekent samen leren om stap voor stap verder te komen. Projectbeheersing helpt om overzicht te houden, rollen te verbinden en te sturen op scenario’s om onze ambities waar te kunnen maken.”

Zo stelde Antea Group een gezamenlijk risicodossier op. Hierin heeft elk risico een eigenaar en zijn beheersmaatregelen SMART vastgelegd. Deze risico’s worden periodiek getoetst. Stapersma: “In één-op-één gesprekken met risico-eigenaren houden we het dossier actueel. Zo sturen we op toprisico’s, zoals de afhankelijkheid van wet- en regelgeving of het daadwerkelijk kunnen toepassen van liggers in de A44. En we zorgen dat er altijd een plan B en C klaarligt.”

Wat dit project bijzonder maakt, is de breedte van de samenwerking. Aan tafel zitten aannemers, collega-ingenieursbureaus, een sloopbedrijf en RWS: de hele keten is vertegenwoordigd. Elke twee weken wordt er samengewerkt bij Rijkswaterstaat of een partnerlocatie. Stapersma: “Het voelt alsof je in een bouwteam samenwerkt. We hebben een gezamenlijk doel, leren onderweg en zetten samen de volgende stap. Dat maakt dit project zo waardevol.”

Het gebruik van nieuwe liggers is nu nog goedkoper door geoptimaliseerde productieprocessen. Stapersma: “Ons doel is om ook het hergebruikproces zichtbaar te maken en te optimaliseren, zodat toepassing van bestaande liggers straks kostendekkend én interessant wordt. Als we dat met elkaar bereiken, zetten we een mooie stap in de verduurzaming van de GWW-sector.”