Het tijdperk van fossiele energie is voorbij. In 2050 moet Nederland CO2-arm zijn. Gemeenten spelen een hoofdrol in het realiseren van deze energietransitie. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) staan in bijna de helft van de collegeakkoorden al concrete plannen voor aardgasvrije wijken. Ook in Noord-Beveland wordt hard gewerkt aan mogelijke scenario’s voor duurzame energievoorziening. 

Energiebesparing en opwekking

De gemeente Noord-Beveland telt zo’n 7.500 inwoners, verspreid over zes dorpskernen, maar in het zomerseizoen zijn er wel 50.000 mensen op het eiland. Met een stevige energievraag als gevolg. Naast energiebesparing is dus ook opwekking een thema. Met betrekking tot energiebesparing zijn wij al een tijdje bezig om onze inwoners te informeren. Want burgers en ondernemers hebben allerlei vragen over hoe ze hun huis of bedrijf moeten aanpakken en welke kosten dat met zich meebrengt.

Energiebesparingscentrum

Om die vragen goed te kunnen beantwoorden, hebben we een voorlichtingspunt ingericht waar energiebesparingsmaatregelen, al dan niet gesubsidieerd, worden gepresenteerd. Laagdrempelig en begrijpelijk. Maar met het reduceren van het energiegebruik in de woningen zijn we er natuurlijk niet. Om in 2050 een CO2-neutrale gemeente te kunnen zijn, zijn grotere ingrepen noodzakelijk.

Het Energietransitie Dashboard laat zien waar de kansen liggen


Dieuwke Martens-Bakker
Teammanager Ruimtelijke Strategie

Je kunt het als gemeente niet alleen

Noord-Beveland ligt aan de kust. Aan zon en wind is geen gebrek, zou je zeggen. Maar er is geen bestuurder die graag op de barricades gaat voor het aanleggen van windturbineparken. Het gebruik van waterstofgas en biogas is nog geen optie en een alternatief als het gebruik van industriële restwarmte gaat in deze regio niet op. Om te achterhalen wat onze energiebehoefte en opwekkingscapaciteit is en wat onze speelruimte is op het gebied van wet- en regelgeving, zijn we met Antea Group en netbeheerder Enduris aan de slag gegaan. Je kunt het als gemeente niet alleen.

Pim Schenkelaars, locoburgemeester / wethouder Duurzaamheid en Innovatie

"De impact van de energietransitie op het gebied van ruimtelijke ordening en het sociale domein, is gigantisch. Voor ons als gemeente is het daarom belangrijk om draagvlak te creëren. Daarom willen we, in ruil voor het faciliteren van bijvoorbeeld wind- en zonneparken, maatschappelijke meerwaarde terug van ondernemers.

Agrariërs die hun broodwinning in de toekomst deels willen halen uit het ‘verbouwen van energie’, moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. We vragen ze om een bijdrage aan de lokale energiecoöperatie; een fonds dat gebruikt wordt voor de verduurzaming van de woningen in Noord-Beveland. Ook moeten ze burgerparticipatie mogelijk maken, een waterbuffer creëren en een fonds oprichten dat de kosten dekt van het verwijderen van een wind- of zonnepark. Zo snijdt het mes aan twee kanten. In dit en andere scenario’s nemen we de gemeenteraad stap voor stap mee. De raad bepaalt de koers."

Edwin Oude Weernink, hoofdadviseur Omgevingswet / Ruimtelijke Strategie Antea Group

"Om de energietransitie uitvoerbaar te maken, moeten verschillende overheden de krachten bundelen. Het Rijk vraagt aan elke regio een plan hoe en in welke mate ze bijdragen aan het Klimaatakkoord: de Regionale Energie Strategie (RES). In de RES staat de energieopgave van een regio centraal, met daarbij het potentieel door duurzame opwekking en besparing en de concrete plannen om de vraag en het aanbod bij elkaar te brengen. Gemeenten in zo’n regio houden hun eigen beleidsruimte en moeten hun eigen omgevingsvisie formuleren."

Oplossingen op maat

Omdat er zoveel onzekerheden zijn, worstelen veel gemeenten met het bepalen van hun strategie. In Noord-Beveland heb je ook nog te maken met een zeer verspreide bebouwing. Je kunt huizen niet aansluiten op een centraal warmtenet, zoals in veel grote steden. Dit vraagt om andere typen oplossingen, maar welke? Met andere woorden: hoe ga je terajoules besparen en waar wek je ze op? Heb je voldoende aan twintig windmolens of aan een zonnepark van tweehonderd hectare? En wat is een handige plek?

Dashboard om vooruit te kijken

Om daar inzicht in te geven en gemeenten te helpen bij het structureren van de transitieopgave, hebben we het Energietransitie Dashboard ontwikkeld. Door het dashboard te voorzien van lokale data en kengetallen, bijvoorbeeld verwachte energieopbrengsten en bestaande infrastructuren, krijgt een gemeente een beeld van de ideale energiemix. Op basis daarvan kun je werken aan scenario’s, een strategie en een tijdpad dat te overzien is.

De gemeente Noord-Beveland deed uitstekend voorwerk door zelf netbeheerder Enduris aan te koppelen. Daardoor kon er met actuele informatie over het energieverbruik per aansluiting worden gewerkt. Tegelijkertijd kwam ook naar voren wat de energietransitie aan capaciteit van Enduris vergt. Zo krijg je grip op deze best complexe materie.

De energietransitie volgens Antea Group

Antea Group adviseerde in 2018 tientallen gemeenten bij hun energietransitie-opgaven. Elke samenwerking begon bij inzicht en overzicht. Hoe zit de opgave in elkaar en welke keuzes liggen voor handen?

Voor dit inzicht en overzicht heeft Antea Group de Routekaart Energietransitie en het Energietransitie Dashboard ontwikkeld in samenwerking met Nedgraphics en Imagem. Met deze instrumenten komen wij samen met lokale overheden tot een integrale aanpak die maatwerk biedt en geïntegreerd kan worden in de nieuwe instrumenten van de Omgevingswet.

Op het gebied van de verduurzaming van vastgoed helpen wij organisaties hun ambities te realiseren. We lanceerden hiervoor een nieuwe kijk op gebouwenbeheer: BIGr (Bewuster in gebouwen). Ook adviseren wij in de triade van woningcorporatie, netbeheerder en gemeente over aardgasvrije wijken.