Van safari naar voorkeursvariant: samen ontwerpen aan station Werpsterhoeke

Wat deze ontwerpvraag zo bijzonder maakt? Dat is dat het station gepland staat in een gebied dat zelf nog volop in ontwikkeling is. ‘Een station staat nooit op zichzelf: het zoekt altijd de verbinding met z’n omgeving. Omdat er nog veel open ligt, denk je bij deze opgave niet alleen na over perrons en opgangen, maar ook over wegen, water en voorzieningen,’ vertelt Struikmans. 

De locatie van het station is duidelijk. Het komt te liggen tussen twee eerder aangelegde onderdoorgangen en doorsnijdt een historische zeedijk. Struikmans: ‘In eerste instantie gaat het om een basisstation. Maar het ontwerp moet zo worden ingepast dat uitbreiding mogelijk blijft. Zo kan het meegroeien met de ontwikkelingen in het gebied. Een uitbreiding naar een intercitystation is daarin niet uitgesloten. 

Het stationsconcept van ProRail vormt het vertrekpunt, aangevuld met eisen vanuit de CRS (Customer Requirement Specification). Zo krijgt het station een tweezijdige oriëntatie zonder specifieke voor- en achterzijde. ‘Extra ontwerpuitdaging is dat ProRail geen liften wil,’ legt Struikmans uit. ‘Die zijn duur in onderhoud en mogelijk storingsgevoelig. Toch moet het station volledig toegankelijk zijn. Dat vraagt om creatieve oplossingen, zoals hellingbanen via de onderdoorgangen.’ 

Om tot een voorkeursontwerp te komen, koos Antea Group in samenwerking met archtitectenbureau CB5 voor een aanpak met ontwerpateliers. Gemeente Leeuwarden, ProRail, NS, Provincie Fryslân en de busvervoerder leverden allemaal input. Struikmans zat de sessies voor: ‘Het mooie is dat je alle belangen hoort én samenbrengt. Zo denken partijen samen mee het gebied en ontstaat een ontwerp dat echt toekomstbestendig is.’ 

Om de opgave tastbaar te maken, gingen de partijen eerst op ‘stationsafari’. Per bus werden verschillende stations in Noord-Nederland bezocht. ‘Die tour werkte geweldig,’ vertelt Struikmans. ‘Je ziet dezelfde dingen, spreekt elkaar onderweg en ontdekt samen wat ook voor Werpsterhoeke kan werken.’ Station Emmen-Zuid werd aangewezen als referentie: vergelijkbare ligging en volledig toegankelijk dankzij hellingbanen. 

Na de stationssafari werkten de partijen in vijf ontwerpateliers toe naar twee oplossingsrichtingen. De eerste focust op de noordkant, met de snelfiets-onderdoorgang als belangrijkste toegang. Die wordt verbreed en aangevuld met een stationsplein, Kiss & Ride en P+R. Het zuidelijke deel blijft vrij voor toekomstige perronverlenging. Zo ontstaat een modulair ontwerp dat kan meegroeien met de vraag. 

De tweede variant legt de nadruk op de zuidelijke tunnel. Die leek aanvankelijk te smal, maar onderzoek liet zien dat prefab voorzetwanden verwijderd kunnen worden. ‘Dat biedt nieuwe mogelijkheden.’ vertelt Struikmans. ‘Zo creëren we ruimte voor een hellingbaan en een brede doorgang, eventueel ook voor fietsers.’ Deze variant sluit goed aan bij de wensen van de omgeving en geniet veel draagvlak. 

Beide varianten zijn door Antea Group doorgerekend, voorzien van een kostenraming en afgewogen in een multicriteria-analyse. ‘Aan de hand daarvan kies je samen een voorkeursvariant,’ zegt Struikmans. ‘Dat vormt de basis voor besluitvorming, engineering en financiering. Zo zet je een belangrijke stap richting het nieuwe station, dat rond 2028 operationeel moet zijn.’ 

Station Werpsterhoeke laat zien hoe kennis van spoor en gebiedsontwikkeling samenkomen. ‘Met architectenbureau CB5 verbinden we de CRS-eisen van ProRail met de wensen van stakeholders en de landschappelijke context’, aldus Struikmans. ‘Door die ingrediënten te combineren, ontstaat een gedragen ontwerp dat meegroeit met de omgeving en klaar is voor de toekomst.’