Pampus: een vernieuwd bastion in de energietransitie

“Als het op Pampus lukt, dan lukt het overal”, luidt inmiddels het credo van Thomas Janse, projectleider bij Antea Group. Hij is sinds vorig jaar – samen met tientallen collega’s - betrokken bij de ontwikkeling van een innovatief energiesysteem dat Pampus zelfvoorzienend én circulair moet maken. Dit is op z’n zachtst gezegd een challenge op een eilandje van nog geen drie hectare dat onderdeel is van UNESCO-werelderfgoed én middenin een Natura2000-gebied ligt. ‘Een unieke plek als deze, vraagt om unieke oplossingen.’  

Om te illustreren wat er op het forteiland staat te gebeuren, haalt Janse de kaart erbij. ‘Kijk, hier in het voormalige steenkolenveld, de plek waar vroeger de kolen werden opgeslagen, leggen we in precies dezelfde dimensies een zonneveld aan. Op de grens van de keelzijde van het fort – de kant die niet verdedigd hoefde te worden – verrijzen twee kleine windmolens. Verderop komt een biogas-installatie waarin het gft-afval (van groente die op het eiland zelf wordt verbouwd) wordt vergist tot gas. Zo is het eiland nooit afhankelijk van één bron.’ 

Al die energie komt samen in de ruimte onder het zonneveld. ‘Dit wordt hiermee de machinekamer van het fort: de plek waar energie binnenkomt, wordt verdeeld en opgeslagen. Dit gebeurt onder meer met een Warmtekracht-installatie (WKK), lithium-batterijen voor de opslag van energie én een waterstofinstallatie voor extra buffers voor de winterperiode.’ Bijzonder is dat dit een smart-grid wordt. Janse: ‘Het systeem bepaalt op basis van vraag en aanbod zelf hoe energie wordt gebufferd en welke energiebron wordt aangesproken. Dit helpt om de energie, binnen dit gesloten net, zo efficiënt mogelijk te gebruiken.’  

Zoals gezegd kent de ontwikkeling van dit concept de nodige issues. Janse: ‘Het is de kunst om binnen het budget en de beperkte ruimte de juiste combinatie aan technieken te vinden. Dit betekent talloze scenario’s doorrekenen, alternatieven vergelijken en afwegen.’ Maar ook de inpassing van het systeem is topsport. ‘Alles wat wij hier doen, gebeurt voor het eerst. Daar bestaan nog geen normen en richtlijnen voor. Je moet ontzettend creatief zijn om dit tóch mogelijk te maken: qua techniek, inpassing en wet- en regelgeving.’  

Wat is het effect van twee kleine windturbines op de ecologie? Hoe richt je het installatiehart veilig in en hoe zorg je ervoor dat de installaties recht doen aan het cultuurhistorisch karakter? Het zijn vragen waar de specialisten van Antea Group zich over buigen. ‘Van ecologen, bouwkundigen, planologen tot specialisten op het gebied van vergunningen en energietransitie: vanuit elke hoek is er wel een collega betrokken. Ook de goede samenwerking met stakeholders zoals de Omgevingsdiensten, provincies en de Veiligheidsregio is cruciaal om dit plan verder te brengen.’ 

Hoewel er nog flink wat werk aan de winkel is, ligt het grote doel nog altijd in het vizier: van Pampus het allereerste duurzame en zelfvoorzienende forteiland ter wereld maken. Janse: ‘Dit is voor iedere ingenieur en adviseur een droomproject. In de eerste plaats een prachtige leerschool: alles wat je hier leert, neem je mee naar toekomstige transitieprojecten. En je weet dat als het op Pampus lukt, dat het dan ergens anders ook kan. Heel veel complexer dan hier wordt de energietransitie écht niet.’