Deze bijzondere vondsten deden archeologen in de binnenstad van Groningen

Het moet een geweldige opwinding zijn geweest, toen archeologen in 2018 doorkregen wat daar precies in een smalle leidingsleuf onder de Brugstraat in Groningen lag. Tijdens graafwerkzaamheden van Enexis Netbeheer om een gasleiding te vervangen, werd onder de stoep pal voor het Museum aan de A een 13e-eeuwse Hanzeschotel gevonden.

De schaal van messing was een luxe product en werd waarschijnlijk gebruikt als wasbekken om de handen mee te wassen. "Maar dat is niet precies duidelijk. Her is een beetje een mythisch object, er hangt veel mysterie omheen", zegt archeoloog Trijneke Sibma van ingenieurs- en adviesbureau Antea Group. Volgens haar is de schaal heel bijzonder. "Het gaat om een zeldzame vondst, want het is pas de derde schotel die in Groningen is gevonden. En hij is heel compleet, terwijl zulke schotels in Europa nauwelijks gevonden worden."

De schaal is dit weekend te bewonderen in een vitrine in het Museum aan de A, in het kader van de Archeologiedagen. Het historische pronkstuk is waarschijnlijk ouder dan de Hanze, een verbond van handelssteden waaronder Groningen, waar het object naar werd vernoemd. "Uit de vondst valt te concluderen dat er al eerder gehandeld werd. En wat ook bijzonder is, is dat de Hanzeschotel onder een houten vlondertje werd gevonden. Het is daar vermoedelijk opzettelijk achtergelaten", zegt Sibma.

Het enthousiasme spat er vanaf bij Sibma. Ze studeerde Archeologie in Groningen en geniet ervan om naar bijzondere objecten onder de stadsbodem te speuren. Tijdens de Archeologiedagen vertelt ze met collega-archeologen in het Museum aan de A over haar werk. "Ik vind archeologie van kinds af aan al interessant. Er zitten veel verhalen verstopt onder de grond. De verhalen uit het verleden worden tastbaar door zo'n vondst. Het geeft absoluut een kick om iets in je handen te hebben dat mensen honderden jaren geleden ook vasthielden."

De Archeologiedagen waren voor Sibma en haar collega's een goed moment om vrijdag een gloednieuwe app te lanceren, waarmee Groningers met behulp van 'augmented reality' de objecten die onder de Groningse grond zijn gevonden tijdens een wandeling in 3D kunnen bekijken op de vindplaats zelf. Sterker nog, om de objecten in de app te kunnen zien moet je ook daadwerkelijk in de buurt zijn.

Zo'n sleuf als die waarin de Hanzeschotel werd gevonden, wordt na de werkzaamheden logischerwijs weer dichtgestopt. De archeologen van Antea Group vonden het zonde dat het publiek zo weinig van het werk als archeoloog te zien krijgen. Zo ontstond het idee voor de app. "Archeologie heeft toch een beetje een stoffig imago, maar met de app willen we laten zien dat wij ook veel doen met moderne technieken", zegt Sibma.

Enexis is al een aantal jaar bezig om leidingen te vervangen in de stad. In de kilometerslange smalle sleuven onder de Groningse grond werden behalve de schaal in de loop der jaren al veel bijzondere voorwerpen gevonden. Stadspoorten, stadswallen, een middeleeuwse gracht. Er ligt van alles verscholen onder de huidige binnenstad. "We troffen een oud wegdek met keien intact aan onder het huidige wegdek van de Oude Boteringestraat", zegt Sibma. "Je beseft het niet, maar de hele middeleeuwse stad ligt onder onze voeten."

Een andere bijzondere vondst is een nootmuskaatrasp uit de zestiende eeuw, die in de Oosterpoortbuurt werd gevonden in 2020. "De rasp duidt op handelscontracten met verre oorden van vóór de VOC-tijd, nootmuskaat komt hier immers niet voor", zegt Sibma. Net als de Hanzeschotel was de rasp zo goed als intact. "Waarschijnlijk is het hout goed bewaard gebleven door de vochtige bodem van de gracht waat 'ie werd gevonden, die hoorde bij de voormalige citadel van Alva."

Alle vondsten zijn te bewonderen met de app. Het is bovendien de bedoeling dat de Hanzeschotel een permanente plek in het museum krijgt zodra de verbouwing is afgerond. "Zo worden dit soort vondsten toegankelijk voor Groningers. Het is toch hun geschiedenis."

Met de Antea Group Walks app kijk je al wandelend mee op plaatsen waar wij bezig zijn dit te doen of al hebben gedaan. Antea Group Walks leidt je met foto's en heldere informatie langs mooie en interessante locaties op jouw wandelroute. Door middel van Augmented Reality (AR), beeld en geluid komen bezienswaardigheden op je smartphone of tablet tot leven.