Naar een klimaatbestendig en waterrobuust Nederland

Nederland waterland. Met onze molens, gemalen, polders en dijken creëren we al eeuwen een prachtig Nederlands landschap waarin we veilig wonen, werken en recreëren. Een landschap met een rijke natuur en biodiversiteit. Maar een veranderend klimaat zorgt voor een nieuwe opgave. Aan de ene kant moeten we ons land beschermen tegen hogere waterstanden, heftige stormen en hoge waterafvoeren. Aan de andere kant ontstaat er droogte en moeten we water langer vasthouden. Ook de bodem- en waterkwaliteit staat onder druk, mede door gemaakte keuzes in ons landgebruik. Het is nodig dat het natuurlijke bodem- en watersysteem sturend wordt bij de inrichting van Nederland. Elke dag werken wij in honderden projecten aan het realiseren van een klimaatbestendig en waterrobuust Nederland. Zo dragen we bij aan voldoende en schoon water, een gezonde bodem en veerkrachtige natuur.

Door klimaatverandering en het intensieve gebruik van onze bodem, lopen we tegen de grenzen aan van wat kan. Om Nederland ook in de toekomst een gezonde leefomgeving te houden, is een samenhangend water- en bodembeleid essentieel. Dit beleid geeft structurerende keuzes voor waterbeheer, bodemgebruik en ruimtelijke ordening. Een vitale bodem speelt hierin een sleutelrol en is één van de pijlers van de kamerbrief Water en Bodem sturend. Een vitale bodem houdt CO2 vast, bevordert biodiversiteit en versterkt waterberging. Bovendien is grondwater van groot belang. We moeten van een technisch monofunctioneel bodem- en watersysteem naar het herstel van een multifunctioneel systeem, dat de behoeften van het landschap volgt. Door slimme inrichting, natuurlijke oplossingen en innovatieve technologieën kunnen we de impact van extreme weersomstandigheden effectief verminderen. Het doel is om een evenwicht te vinden tussen een klimaatrobuuste inrichting en de verschillende belangen en deze te verankeren in het ontwerp en beheer van de leefomgeving. Dit is een grote uitdaging die vraagt om gebiedsgericht maatwerk en vernieuwende samenwerking tussen veel partijen. Onze adviseurs werken hieraan, bijvoorbeeld door bij te dragen aan de transitie in het landelijk gebied binnen de kaders van het Nationaal Programma Landelijk Gebied.

Het klimaat verandert sneller dan voorspeld. Hiermee groeit de urgentie om de plekken waar we wonen en werken voor te bereiden en aan te passen aan hittestress, droogte, bodemdaling en wateroverlast. Omdat de impact van een veranderend klimaat verschilt per locatie, is het belangrijk om in beeld te krijgen wat lokale kwetsbaarheden en kansen zijn. De ambitie om een bestaand gebied zo goed mogelijk aan te passen op de gevolgen van de klimaatverandering bereiken we in hoofdzaak door het groen oppervlak te maximaliseren, te bodem te vitaliseren en het verhard oppervlak te minimaliseren. Concrete oplossingen, zoals een kolkloos bovengronds hemelwatersysteem, robuuste groene ruimtes met een gezonde vitale bodem en grote verkoelende bomen werken we integraal uit. Zo houden we onze steden vitaal.

Zonder waterkeringen, zoals dijken en stormvloedkeringen, staat meer dan de helft van Nederland regelmatig onder water. Hierin wonen ongeveer negen miljoen mensen en verdienen we ongeveer zeventig procent van ons BNP. Goede waterveiligheid is daarom van groot belang. We dragen hieraan bij via het beoordelen en versterken van primaire en regionale waterkeringen. Dat doen we door optimaal samen te werken: samen met partners schrijven we nieuwe leidraden voor het beoordelen en ontwerpen; we lenen adviseurs in alle benodigde disciplines uit aan waterschappen en geven zo samen vorm aan planstudies en innovatieprojecten; we voeren volledige planstudies uit in het hoogwaterbeschermingsprogramma en ondersteunen aannemers in het maken van uitvoerbare en duurzame waterveiligheidsontwerpen. Zo dragen we als ingenieursbureau bij aan een klimaatrobuust Nederland in 2050.

Ook voor regionale keringen voeren we beoordelingen uit en ontwerpen we versterkingen. We blinken uit in het automatiseren van de beoordeling van grote aantallen en het begrijpelijk overdragen van resultaten. Ook ons ontwerpproces is steeds verder geautomatiseerd, zodat we ons kunnen focussen op maatwerk, draagvlak in de omgeving en goed advies over inpassing en beheerbaarheid. We hanteren een integrale aanpak die bijdraagt aan behoud en ontwikkeling van natuur, cultuur, landschap en steden. Dit leidt tot meer waarde voor minder kosten.

Een ander dringend vraagstuk in Nederland is de bodem- en waterkwaliteit. Natuur en onze grondwatervoorzieningen worden bedreigd. We werken aan meer natuurlijke systemen, waarbij onder meer verontreinigingen en overmatige gebruik van nutriënten worden tegengegaan. Dit vereist een integrale aanpak, waarbij we samenwerken met verschillende belanghebbenden, zoals landbouwers, industrieën, drinkwaterbedrijven, terreinbeheerders en andere lokale stakeholders. Daarnaast moeten we ons richten op het aanpassen van het systeemontwerp naar een meer natuurlijke inrichting. We moeten kiezen voor bodemgebruik dat aansluit bij het natuurlijke systeem, denk bijvoorbeeld aan zilte landbouw op plekken waar sprake is van verzilting. Door te werken met nature based solutions geven we een impuls aan bodem- en landschap en creëren we een veerkrachtige leefomgeving.

Bodemdaling is een groeiend probleem dat ons land bedreigt. Het is het gevolg van eeuwenlang bemalen en heeft directe gevolgen voor onze leefomgeving en de stabiliteit van onze infrastructuur in een groot deel van ons land. Om bodemdaling tegen te gaan, moeten we anders met ons waterbeheer omgaan: peil kan op veel locaties niet meer functie volgen. Functie zal dus meer peil volgen en daarmee bijdragen aan een duurzame toekomst die Nederland mooier maakt. Het herstel van veengebieden speelt hierbij een belangrijke rol. Daarnaast moeten we ook aandacht besteden aan het verminderen van de oorzaken van bodemdaling, de doorgaande peilverlagingen en het gebruik van grondwater.

Door klimaatverandering is de beschikbaarheid van water in Nederland niet meer vanzelfsprekend. Sterker nog: watertekort is een grote uitdaging geworden. Daarom is het van groot belang dat we ons watergebruik duurzaam en efficiënt maken. De watertransitie legt de focus op het duurzaam en circulair omgaan met zoet water. Antea Group draagt bij aan een circulaire economie met water als waardevolle hulpbron en minimalisering van verspilling. Als lid van de Alliance for Water Stewardship ondersteunen we bedrijven in hun stappen richting duurzaam watergebruik. Zo ondersteunen we duurzame bedrijfsvoering, water- en kostenbesparing, bewustzijn van korte en lange termijn risico’s voor bedrijfsprocessen, een positieve kijk op het bedrijf en een betere leefomgeving in de directe omgeving en hierbuiten.