Ruimtelijke strategie voor water, bodem en biodiversiteit in Zoetermeer

De noodzaak voor het project was helder: Zoetermeer wil zich ontwikkelen als een klimaatbestendige, natuurinclusieve gemeente. De gemeente wil het groen, de bodem en het watersysteem beter integreren in de ruimtelijke visie voor 2040. “We hebben al een visie voor 2040, maar we misten een duidelijke vertaalslag naar de ruimtelijke opbouw van de stad. Het onderzoek moest ons helpen om de relatie tussen water, bodem en biodiversiteit onderling en ook met de stedelijke ontwikkeling in Zoetermeer te verduidelijken”, zegt Jeroen de Jong, beleidsadviseur groen en biodiversiteit bij de gemeente Zoetermeer. 

Het project had als doel om te onderzoeken hoe de stad zich kan aanpassen aan klimaatverandering en tegelijkertijd de biodiversiteit kan versterken. Op deze manier worden de opgaven voor Zoetermeer op dit vlak scherper in beeld gebracht. 

De samenwerking tussen Antea Group en de gemeente Zoetermeer werd als intensief en waardevol ervaren. Antea Group bracht expertise op het gebied van integrale analyses van water-, bodem- en biodiversiteitssystemen, terwijl de gemeente veel kennis had van de stedelijke context. “We hebben onze kennis over de verschillende systemen kunnen bundelen. Dit maakte het mogelijk om complexe vraagstukken te doorgronden en inzicht te krijgen in de onderlinge samenhangen”, zegt Klaas de Jong, senior adviseur Ruimtelijke Strategie bij Antea Group. 

Jeroen de Jong benadrukt de meerwaarde van de samenwerking: “De inzet van Antea Group heeft ons geholpen om onderbouwde, slimme keuzes te maken en deze te vertalen naar concrete stappen. De gecombineerde expertise leidde tot concrete inzichten en handvatten voor de ruimtelijke strategie. Binnen een gezamenlijke inspanning en leerproces zijn we in een aantal slagen gekomen tot gefundeerde richtinggevende uitspraken.” 

Een van de grootste uitdagingen was het vertalen van de uitgangspunten voor "water en bodem sturend" naar concrete opgaven en strategieën voor de stad. Heleen van der Kooij, senior adviseur Water & Ecologie bij Antea Group: “De methodieken die voor buitengebieden worden gebruikt, moesten worden aangepast op de stedelijke situatie van Zoetermeer. Dit vroeg om creatieve en praktische oplossingen.” De grootste uitdaging lag in het vinden van concrete maatregelen die impact zouden hebben op de ruimtelijke ordening. “Het was essentieel om niet alleen de huidige situatie goed te begrijpen, maar ook te bepalen welke ruimtereserveringen en veranderingen nodig waren om de stad toekomstbestendig te maken”, zegt Jeroen de Jong.

Er werden verschillende strategieën en aanbevelingen gepresenteerd, waaronder natuurinclusief bouwen en het verbeteren van het groen in de stad. Van der Kooij voegt hieraan toe: “Door bijvoorbeeld speelplaatsen anders in te richten kan je ze gebruiken als waterberging tijdens piekbuien. Zo kun je de beperkte buitenruimte meervoudig gebruiken.”  Een ander mooi voorbeeld: “Niet alleen de aanwezigheid van groen, maar ook de kwaliteit van dat groen is van belang. Gras verdort in een warme, droge zomer. Terwijl opgaand groen - bomen en struiken - schaduw geven en zorgen voor verkoeling. Om dit op lange termijn te blijven doen, is een meerjarenplan nodig voor bomen en struiken gericht op het behoud van die schaduwfunctie.”

Het onderzoek levert waardevolle input voor de ruimtelijke strategie van Zoetermeer, voor het onderdeel dat gericht is op het verbeteren van de klimaatbestendigheid en biodiversiteit van de stad. Jeroen de Jong concludeert: “De aanbevelingen van Antea Group geven ons onderbouwing en concrete handvatten voor de ruimtelijke keuzes die we nu en in de komende jaren moeten maken. De focus ligt hierbij op het vinden van een balans tussen het ontwikkelen van woningen en het bereiken van een gezond ecosysteem voor de stad, tezamen leidend tot een goede en duurzame leefomgeving.”

Het onderzoek vormt een solide basis voor de verduurzaming van Zoetermeer. De inzichten uit dit project kunnen de stad ondersteunen bij het verbeteren van groen, waterbeheer, bodemkwaliteit en biodiversiteit, en tegelijkertijd de ontwikkeling van woningen en werkruimte blijven stimuleren. Zoetermeer heeft hiermee de ingrediënten om een toekomstbestendige, natuurinclusieve stad te worden.