Stank, fijnstof, luchtvochtigheid. Onze leefomgeving heeft enorme invloed op hoe we ons voelen. Maar wat is het werkelijke effect van al die omgevingsfactoren? Kun je benauwdheidsklachten relateren aan luchtkwaliteit of temperatuur? En hoe maak je een wijk of straat leefbaarder en gezonder? Dankzij HabiSense is er een manier om de kwaliteit van de lokale leefomgeving te monitoren, te voorspellen én te verbeteren.
 

Meetkastje en een app

Een handzaam meetkastje én een app: samen vormen ze HabiSense. Het kastje bevat twaalf sensoren die parameters zoals geur, temperatuur, fijnstof, ultrafijnstof en stikstof meten. Al deze waardes zijn real-time te volgen via de app. In de tuin of aan een lantaarnpaal: je kunt ‘m overal plaatsen. App-gebruikers kunnen op elk moment van de dag aangeven hoe ze in hun vel steken. Heb je last van hoofdpijn of benauwdheid? Met één klik op het scherm geef je het aan.

Objectieve waarden én subjectieve beleving

Manager Innovatie & ICT Harmen Tjeerdsma: ‘HabiSense koppelt hiermee objectieve omgevingswaarden aan de subjectieve beleving van mensen. Stel je voor dat je meerdere meetkastjes en app-gebruikers in een wijk hebt, dan levert dit interessante informatie op. Bijvoorbeeld dat je bij bepaalde fijnstofwaarden en windrichting een stijging van ademhalingsklachten ziet. Of dat je merkt dat er op warme zomerdagen in een straat meer klachten dan gebruikelijk zijn.’

Zorg voor een gezondere leefomgeving

De toepassingen zijn legio. Denk aan overheden die voor een gezonde leefomgeving willen zorgen: een ambitie die dankzij de komst van de Omgevingswet meer gaat spelen. Tjeerdsma: ‘Met een netwerk van HabiSense-kastjes en -gebruikers kun je tot op straatniveau zien wat er gebeurt en hoe mensen zich voelen. Je kunt oorzaken analyseren en gericht maatregelen nemen: groen planten dat fijnstof opneemt; hitte-absorberend asfalt aanleggen. Of juist aantoonbaar maken dat een nieuwe ontwikkeling géén effect heeft op de kwaliteit van de leefomgeving.’

Burgerparticipatie ten top

Het kan ook andersom. Dat bewoners (of bedrijven) zelf een netwerk van kastjes aanleggen in een wijk, straat. Of rondom een vliegveld of havengebied. Tjeerdsma: ‘Met de resultaten én de subjectieve beleving van gebruikers kun je naar een overheid stappen en aantoonbare cijfers overleggen. Kijk, op die tijdstippen zien we een overschrijding van de geluidsnormen en rondom die momenten ervaart 50% van de gebruikers ook nog eens lichamelijke klachten. Alle aanleiding om maatregelen te nemen: burgerparticipatie ten top.’

Lokale voorspellingen

Met al deze informatie kan HabiSense lokale voorspellingen maken. Bijvoorbeeld door app-gebruikers te waarschuwen voor bepaalde factoren die vaak tot hoofdpijn of andere klachten leiden. Harmen: ‘Denk aan het informeren van hooikoortspatiënten. Zo kan de app je op basis van omgevingswaarden adviseren om bij warm weer, veel fijnstof en een hoge luchtvochtigheid zoveel mogelijk binnen te blijven.’

Experimenten HabiSense

Inmiddels lopen er meerdere experimenten met HabiSense. In de wijk SensHagen in Zwolle worden een aantal kastjes op lantaarnpalen gemonteerd en gaan bewoners gebruik maken van de app. Met de informatie wil de gemeente de kwaliteit van de leefomgeving monitoren en waar nodig verbeteren. Ook in de provincie Gelderland gaat een proef lopen. Een verzekeringsmaatschappij maakt gebruik van HabiSense om het effect van de werkomgeving op de vitaliteit van mensen te meten.

Zoveel mogelijk kastjes buiten

Het kastje werkt feilloos, de app is er klaar voor. Het is nu vooral een kwestie van meetnetwerken opzetten. Tjeerdsma: ‘Hoe meer kastjes buiten, des te meer je meet én weet. We zoeken daarom overheden, gezondheidsdiensten, bedrijven en particulieren die het experiment willen aangaan en met behulp van data de kwaliteit van de leefomgeving in beeld willen brengen én verbeteren.’