Archeologisch onderzoek tussen Het Vonderen en Kerensheide

Het verleggen van een pijpleiding is een klus die niet geklaard kan worden zonder verwerving van alle ‘toestemmingen’ zoals omgevingsvergunningen en omgevingsonderzoeken zoals archeologisch onderzoek. Archeologisch onderzoek begint altijd met een archeologische voorstudie (bureaustudie). Soms is een bureaustudie voldoende, maar in dit geval was aanvullend veldonderzoek gewenst. Antea Group voerde beide onderzoeken uit, onder supervisie van Roel Eerden, Projectmanager Vergunningen & Procedures. Het bedrijf is BRL 4000 gecertificeerd, een belangrijke voorwaarde om archeologisch onderzoek te mogen doen.
“Ik ben blij dat we het vertrouwen van PPS-Pipelines kregen om deze opdrachten uit te voeren’’, vertelt Eerden. ‘’Uit het veldonderzoek kwam naar voren dat er sprake was van een hoge verwachtingswaarde voor archeologisch relevante vondsten. Dit maakte een diepgaand vervolgonderzoek noodzakelijk. Als je naar sporen zoekt uit verschillende periodes in het verleden, voel je je toch een beetje als Sherlock Holmes.”

Voorafgaand aan het veldonderzoek werd eerst onderzoek gedaan naar niet gesprongen explosieven (NGE). “We vonden onder meer een grote granaat. Die is meegenomen en elders tot ontploffing gebracht.” Na het NGE-onderzoek volgden proefboringen (prikken) en daarna was het de beurt aan een proefsleuvenonderzoek. De sleuven hadden een afmeting van 25 bij 5 meter en waren dieper dan waar de pijpleiding kwam te liggen. De grond werd per laag verwijderd met speciale graafmachines, bestuurd door iemand met verstand van archeologie. “Het gebied waar de leiding moest komen, verdeelden we met lijnen in blokken. De ligging van de sleuven bepaalden we aan de hand van de archeologische verwachting. Op een stuk land tussen Echt en Susteren stond mais. Daar moesten we dus een deel van weghalen voor ons onderzoek. PPS-Pipelines regelt dat soort dingen altijd heel netjes met eigenaren van de grond.”

“Munten en vuursteentjes vind je altijd, maar de sporen kunnen ook minder tastbaar zijn. In het deel tussen Echt en Susteren troffen we niets spectaculairs aan, maar ter hoogte van Born vonden we interessante dingen, zoals het bewijs dat er ooit een houten karrenspoor liep, vermoedelijk in de IJzertijd. Ook vonden we sporen van een nederzetting met woningen op palen en van scherven aardewerk. Bij een archeologisch onderzoek heb je snel de neiging om maar door te blijven graven met extra sleuven,  maar dat heeft ook zijn prijs. Alles wat we vinden, laten we bekijken door archeologen. In dit specifieke geval moesten dat archeologen met voor Nederland bijzondere expertise van lössgrond.”
De in de sleuven zichtbare sporen en vondsten zijn gefotografeerd, ingemeten en gedocumenteerd. De documentatie gebeurt al in het veld waar de resten zijn gevonden. De meeste vondsten blijven in de grond. Voorwerpen die wel worden opgegraven, gaan naar het provinciale archeologische depot.

Meerdere mensen van Antea Group waren bij het project betrokken, Eerden noemt er twee specifiek: Wim Evers, de integrale projectleider Omgevingsvergunningen en Alex Brokke, de senior Archeoloog. Een vast team van vijf mensen was 2,5 maand voltijds met het project bezig. “De mannen in het veld hadden het niet gemakkelijk. Weet je nog hoe heet het afgelopen zomer was? Vaak waren mijn collega’s bezig in de volle zon en in de wind. Met extra beschermingsmaatregelen voor COVID 19. Mijn manier om hen te steunen was door af en toe water en koeken te brengen op gepaste afstand.”
Van PPS-Pipelines hielden Mark Schalkx en Toon Langenhuysen zich samen met Antea Group vooral bezig met verwachtingsmanagement en afstemming met bevoegde partijen. “Er moeten veel lijstjes afgevinkt en stappen doorlopen worden voor je ergens toestemming voor krijgt. Voor vrijgave van iedere nieuwe proefsleuf hadden we goedkeuring nodig. Zaken afstemmen met alle betrokken partijen is een vak apart.”

Roel Eerden vond het project uitdagend, interessant en intensief. Niet alleen de vondsten maakten het bijzonder, ook de tijdsdruk. “Normaal gebeurt het archeologisch onderzoek ruim voordat de aannemer begint. Bij dit project niet, de aannemer hijgde in onze nek. Als wij onze spullen nog aan het inpakken waren, staken zij hun schop al in de grond. Uiteraard dient een archeologisch onderzoek wel zorgvuldig uitgevoerd te worden. We groeven sleuven op twee tracédelen tegelijkertijd. Soms konden we een week niets doen, bijvoorbeeld omdat er nog een gesprek moest plaatsvinden met de grondeigenaar. Dan werkten we de week erna door in het weekend. Op deze manier werken kan alleen als je passie hebt. Ik ben er heel trots op hoe we dit project hebben aangepakt en uitgevoerd.”