Transport gevaarlijke stoffen via buisleidingen

De Structuurvisie Buisleidingen (SVB) heeft in Nederland sturing gegeven aan zuinig ruimtegebruik, voorkomen van negatieve gevolgen en het efficiënt gebruik van buisleidingen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Onder de Omgevingswet wordt de SVB nu in het Programma Energie Hoofdstructuur (PEH) en het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) ondergebracht. Met de invoering van de Omgevingswet is het speelveld voor aanleg en beheer van buisleidingen veranderd. Meer nog dan voorheen is het belangrijk dat alle betrokken partijen de wetgeving volgen en de juiste stappen nemen om eigendomsrechten en verplichtingen te waarborgen. Onder de SVB is een uitgebreid netwerk van pijpleidingen voor het transport van verschillende gevaarlijke stoffen, zoals olie(producten), gassen en chemicaliën ontstaan. Dit netwerk strekt zich uit over het hele land en verbindt industriële centra, havens en andere belangrijke locaties met andere Europese landen. Het biedt een efficiënte en veilige manier om grote hoeveelheden stoffen te verplaatsen over lange afstanden, wat bijdraagt aan de economie en de concurrentiepositie van Nederland.

Het Nederlandse pijpleidingnetwerk wordt voortdurend uitgebreid en gemoderniseerd om te voldoen aan de groeiende vraag en om te blijven voldoen aan de hoogste veiligheidsnormen en milieueisen. Dit omvat investeringen in nieuwe pijpleidingen, upgrades van bestaande infrastructuur en implementatie van geavanceerde technologieën voor monitoring en controle. De energietransitie versterkt dit proces nadrukkelijk.

Hoewel het gebruik van buisleidingen voor het transport van gevaarlijke stoffen enorm veel voordelen biedt, zijn er ook aanzienlijke uitdagingen die moeten worden overwonnen. Eén van de meest urgente problemen is het gebrek aan ruimte. In een wereld waar elke vierkante meter kostbaar is, worden de beschikbare ruimte en geschikte locaties voor het leggen van nieuwe buisleidingen steeds schaarser. Het gaat daarbij niet alleen om de ruimte voor de leiding zelf. De buisleiding moet voldoende afstand houden tot te beschermen objecten zoals woningen. Maar bij nieuwe woningbouw moet ook weer voldoende afstand worden gehouden tot die buisleiding.

Ruimtegebrek kan leiden tot conflicten met andere gebruiksfuncties, zoals landbouw, woningbouw en natuur. Wij verwachten dat het vinden van balans tussen de verschillende belangen de komende jaren steeds belangrijker en uitdagender zal worden. De kwaliteit van onze samenleving is immers afhankelijk van transport van gevaarlijke stoffen maar bijvoorbeeld ook van ‘zeer kwetsbare gebouwen’, zoals instellingen met 24-uurszorg, scholen, kinderopvang en gevangenissen. Onder het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) betreft de categorie ‘zeer kwetsbaar’ een gebouw voor mensen die zichzelf niet op tijd in veiligheid kunnen brengen. Het vinden van de balans is een complexe taak die zorgvuldige planning en samenwerking vereist tussen overheidsinstanties, bedrijven en gemeenschappen. Samenwerking in het beheren van de risico’s, het zorgvuldig inpassen van verschillende typen infrastructuur in de buisleidingstroken., het ruimtegebruik nabij de buisleiding enzovoorts.

Het is duidelijk dat de nabije toekomst vraagt om meer groene elektriciteit en dat de fossiele brandstoffen vervangen moeten worden door klimaatneutrale en duurzame vormen van energie. De bestaande infrastructuur voor aardgas zal worden aangepast voor het transport van waterstof. Het bestaande net van Gasunie zou hier grotendeels in kunnen voorzien. Het afvoeren van CO2 zal een belangrijke rol gaan spelen en dit zal vragen om een inpassing. Voor andere stromen door buisleidingen is nog veel discussie gaande over nut, noodzaak, kosten en veiligheid. Hierbij valt te denken aan ammoniak, LOHC (liquid organic hydrogen carrier) en vloeibare waterstof. In vergelijking tot het buisleidingtransport van olie en gas is er bij deze mogelijke nieuwe stromen nog een kennisachterstand en zijn normen nog in ontwikkeling. Voor leidingeigenaren en netbeheerders betekent dit een grotere druk om te innoveren en efficiënter gebruik te maken van bestaande infrastructuur. Deze sector moet al grote prestaties leveren om de gevraagde energie te blijven leveren en de veiligheid en duurzaamheid van buisleidingsystemen op lange termijn te waarborgen. De schaarse ruimte maakt dat de condities om deze prestatie te leveren nog zwaarder zijn. Er wordt door de betrokkenen naarstig onderzoek gedaan naar potentiële knelpunten, onderlinge beïnvloeding van degradatie mechanismen en veiligheidsafstanden bij gezamenlijke ligging.